Jury Rubcoŭ.
Jury Rubcoŭ bolš za hod tamu źjechaŭ u Niamieččynu i padaŭ tam zajavu na palityčny prytułak. Učora mihracyjnyja słužby FRH admovili jamu ŭ statusie ŭciekača, skazaŭ Svabodzie sam spadar Rubcoŭ:
«Tak, učora atrymali adkaz, što mnie nie dajuć palityčny prytułak. Ale nie skažu, što heta było zusim niečakana.
Užo niekalki miesiacaŭ, jak my tut u Niurnberhu pierajechali ź lahiera ŭciekačoŭ u internat, prystasavany dla mihrantaŭ. Tut žyvie 18 siemjaŭ mihrantaŭ, jość z Syryi, ź Iraku, z Čačni, Etyjopii, Ukrainy, ź Biełarusi. Dyk voś ja ŭžo šosty, kamu admovili ŭ prytułku. Pryčym vychadcam z Uschodniaj Eŭropy admaŭlajuć čaściej, čym ź Blizkaha Ŭschodu ci Afryki.
U papiery pryčyn nie tłumačać, možna tolki zdahadvacca. Pa-pieršaje, vidać, pierad vybarami stali bolš žorstka stavicca da davańnia prytułku, bo na adras Anhieły Merkiel było šmat krytyki, što prytułak dajuć kamu zaŭhodna.
Pa-druhoje, da krain byłoha Sajuzu ŭsio ž krychu inšaje staŭleńnie. Tut ličać — kali niama vajny, jak u Biełarusi, dyk i narmalna, možna žyć, a dobra viedać našy prablemy čynoŭniki, jakija razhladajuć zajavy, nie abaviazanyja. Dy jany ich i zrazumieć nia mohuć. Voś čynoŭnik, ź jakim ja razmaŭlaŭ, jon nie razumieŭ: jak heta sama ŭłada nie vykonvaje zakony? Jon takoha ščyra ŭjavić nia moh. Kali ŭ maim prysudzie jon čytaje, što ja «źniavažyŭ sudździu» — nu dyk dla jaho heta tak i jość, a što sudździa dazvoliŭ mianie sudzić raździetaha, jon u heta nia vieryć. U vyniku voś takoje rašeńnie».
Sudzicca z uradam Niamieččyny nie liču mahčymym
— Ci vy budziecie dalej zmahacca, kab zastacca ŭ Niamieččynie?
— Pakul kančatkova nia vyrašyŭ, ale chutčej za ŭsio — nie. Napisana ŭ rašeńni, što mahu abskardzić jaho ŭ sudzie, ale sudzicca z uradam Niamieččyny nie liču mahčymym z maralnaha boku — kraina i tak šmat nam dapamahła, dziakuj joj i jaje ludziam, kryŭdy ni na koha niama. Padkazvajuć, što možna padać u sud asabista na hetaha čynoŭnika, ale — nu voś jon taki. U aŭtorak da mianie pryjdzie sacyjalny pracaŭnik, jašče budziem raicca. Žonka ŭčora była vielmi razhublenaja, siońnia krychu adyšła ad tych pačućciaŭ, choć, mahčyma, nie pakazvaje ŭsiaho, kab mianie padtrymać. Ale kali hetak zdarycca, što treba źjaždžać, dyk źbiarom rečy i pajedziem, ničoha strašnaha nie adbudziecca. Tut paznajomilisia ź siamjoj z-pad Miensku, jakim taksama nie dali prytułku, i jany viartajucca. Nia my adny takija.
Biaź viedańnia movy tut nijak
— Jaki žyćciovy dośvied zdabyli ŭ Niamieččynie, jaki moža prydacca ŭ Biełarusi?
— Najpierš toje, jak treba naładžvać žyćcio. Niemcy ŭsio robiać vielmi sumlenna, prosta i adnačasova daskanała. «Na chalavu», jak u nas niedzie pryniata, tut nie prachodzić. Heta tyčycca i pobytu, i damoŭ, i daroh, i sacyjalnych paradkaŭ, i ekanomiki, i staŭleńnia da ludziej.
Uziać chacia b toje, jak rychtujuć pracoŭnyja kadry. Zbolšaha prafesijnaja padrychtoŭka nie jak u nas, za dva-try miesiacy pieravučyli i idzi pracuj znoŭ, a amal try hady. Zatoje chto maje prafesiju, toj pracu znojdzie. Ale treba dobra viedać niamieckuju movu. Voś mnie, kab adnavić u Niamieččynie paśviedčańnie prafesijnaha kiroŭcy, biaz movy — nijak. Ja za hety čas krychu pačaŭ razumieć i razmaŭlać pa-niamiecku, ale patrebna daskanałaje viedańnie niamieckaj movy, a jana dla vyvučeńnia vielmi składanaja.
Tut da ludziej čałaviečnaje staŭleńnie
— Za niekalki hadoŭ Niamieččyna pryniała bolš za miljon mihrantaŭ, u asnoŭnym ź Blizkaha Ŭschodu, Afryki. Jak vam znutry padałosia, ad hetaha bolš prablem ci karyści? I jak niemcy staviacca da mihrantaŭ ciapier, paśla teraktaŭ?
— Prablem, viadoma, dadałosia, ale karyści bolš. Niezdarma druhi hod u Niamieččynie biezdeficytny biudžet i źnižajecca biespracoŭje. Asabliva aktyvizavaŭsia biznes, źviazany z pražyvańniem, absłuhoŭvańniem ludziej, z zabieśpiačeńniem ich charčami, rečami. Voś jak u našym internacie. Raniej heta byŭ hatel, jaki stajaŭ napałovu pusty, ciapier tut poŭna žylcoŭ, za jakich płacić dziaržava. Admysłoŭcy pradkazvajuć, što rynak pracoŭnaj siły budzie raści. Šmat źjaviłasia maładych aktyŭnych ludziej, jakich tolki treba intehravać u niamieckaje hramadztva. Ale niemcy heta rabić zbolšaha navučylisia.
Tut uvohule da ludziej inšaje staŭleńnie, čałaviečaje. A mihranty — jak ludzi, jakija apynulisia ŭ biadzie — heta adčuvajuć jak nichto. Voś da nas u internat susiedzi pa rajonie ŭvieś čas prynosiać cacki dzieciam, rečy. Ja ŭsie vakolicy Niurnberhu abjeździŭ na rovary, jaki padaryła miascovaja luteranskaja carkva.
— Darečy, a jak u materyjalnym planie źmianiłasia vaša žyćcio paśla pierajezdu ź lahiera ŭciekačoŭ?
— Kaniečnie, tut lepš. Pavodle niamieckich mierak my, moža, i žabraki, ale jak pa biełaruskich — dyk siaredni klas. Atrymlivajem sacyjalnuju dapamohu — heta bolš za 600 eŭra na dvaich, a za kvateru płácić dziaržava. Ekanomika tut na padjomie, u kramach poŭna tannych charčoŭ i tavaraŭ, usio možna znajści dziešaviej, čym u nas, i lepšaj jakaści. Tamu hetych hrošaj na pražyćcio vo jak chapaje. Viadoma, jość u kramach i darahija rečy dla bahatych, ale i tut systema vielmi hnutkaja. Voś bačyŭ, jak uzimku ŭ darahoj kramie visieła skuranaja kurtka za 3 tysiačy, a ciapier jana kaštuje 500. Va ŭsich kramach peryjadyčna robiać źnižki. Hetak zavablivajuć pakupnikoŭ. Biznes nie staić na miescy.
Treba mirna damahacca pieramien
— Ci sačyli vy za pratestami viasny 2017 hodu ŭ Biełarusi?
— Toje, što jany ŭvohule byli, vielmi natchnialna i karysna dla hramadztva. Darečy, liču, hetaj aktyŭnaści dapamahła najaŭnaść niezaležnych medyj, bo praź ich ludzi zmahli daviedacca, što adbyvałasia na płoščach i vulicach. Ale, kaniečnie, spadziavaŭsia, što i paśla Dnia Voli pratesty nia spyniacca… Nu, ale ž ludzi razumiejuć, što suproć dobra ŭzbrojenych milicyi i vojska ničoha nia zrobiš, i asabista ja taksama nie za toje, kab na vulicach baki ŭžyvali siłu. Treba šukać šlachi, jak mirna damahacca pieramien. Ale fakt, što Łukašenka za svaju asabistuju ŭładu vielmi spužaŭsia, tamu adkruciŭ nazad toj dekret suproć darmajedaŭ. Miarkuju, heta jon padmanvaje, całkam dekret nie admienić. A ŭ adkaz na aktyŭnaść ludziej pačali pałochać, tamu i prydumali hetuju spravu «Biełaha lehijonu».
Stajać ubaku nia budu
— Čaho ad biełaruskich uładaŭ vy čakajecie adnosna siabie, kali viernieciesia ŭ Biełaruś? Ci vyjdziecie jašče kali na vulicu ŭ majcy z nadpisam «Łukašenka, sychodź»?
— Nie biarusia pradkazvać zachady adnosna mianie, bo ŭsio mahčyma. Nahlad moj pa terminach skončyŭsia, a jak jany pastaviacca, što źjechaŭ — ciažka pradkazać. Što da ŭdziełu ŭ akcyjach pratestu, dyk, kali ščyra, heta ž nie ad mianie zaležyć, a ad sytuacyi tam, u Biełarusi. Bo ja taki čałaviek, što mnie sumleńnie nie dazvolić stajać ubaku, kali budzie adbyvacca niešta suproć ludziej. Voś zaraz čytaju ŭ internecie, što ŭ Biełarusi ŭ siemji aktyvistaŭ pačali prychodzić supracoŭniki sacyjalnaj słužby. Raptam zacikavilisia ŭmovami vychavańnia dziaciej. A faktyčna ŭźnikła pahroza, što buduć dziaciej u aktyvistaŭ zabirać u dziciačyja damy. Dyk što heta takoje?! Ja taksama vyras biez baćkoŭ, ale mianie ad babuli nichto nie zabiraŭ i hetym nie pahražali. I što, kali ty žyvieš u takoj krainie, dyk možaš z hetym źmirycca?
U kastryčniku 2015 hodu razam z žonkaj Jadvihaj Jury Rubcoŭ źjechaŭ u Niamieččynu. Verdyktu čakali ŭ lahiery ŭciekačoŭ pad Niurnberham.
U Biełarusi Jury Rubcoŭ atrymaŭ viadomaść paśla taho, jak pačaŭ źjaŭlacca na apazycyjnych akcyjach u majcy z nadpisam «Łukašenka, sychodź». Jaho nia raz zatrymlivali, karali administracyjnymi aryštami. Kali adbyvaŭ «chimiju», analahičnaje tatu zrabiŭ sabie na hrudziach.
Hramadzki aktyvist z Homla byŭ asudžany na 2 hady pazbaŭleńnia voli ŭ kastryčniku 2014 hodu «za ŭchileńnie ad adbyvańnia pakarańnia» ŭ speckamendatury vioski Kuplin, kudy jaho nakiravali na 1,5 hoda za «abrazu sudździ».
U turmie trymaŭ šmatdzionnuju haładoŭku i byŭ vyzvaleny pierad prezydenckimi vybarami 2015 hodu na padstavie ŭkazu Alaksandra Łukašenki.
