Sprava rehnumaŭcaŭ vyklikała dyskusiju vakoł prava na svabodu vykazvańnia i «ja nie zhodny z vašym mierkavańniem, ale hatovy pamierci za prava jaho vykazvać». Usio heta vielmi miła i pafasna, ale realnaść, jak zvyčajna, ahidnaja. Svaboda vykazvańnia, viadoma, kaštoŭnaść. Ale daloka nie najvyšejšaha paradku. U dačynieńni da hetaj historyi dla mianie kaštoŭnaściami najvyšejšaha paradku źjaŭlajucca dźvie.
Pieršaja: histaryčnaja pierśpiektyva majho naroda. Vidavočna, što jana moža być zabiaśpiečana tolki va ŭmovach nacyjanalnaj niezaležnaj demakratyčnaj dziaržavy. Sučasnaj Biełarusi da hetaha ideału — jak da Miesiaca pieššu. Ale navat toje, što my majem ciapier — heta ŭžo pole dla dziejnaści. Tak, mahčymaściaŭ nie tak šmat, jak chaciełasia b. Ale jany jość, i navat u siońniašnich umovach ja baču pierśpiektyvy. Kali, viadoma, prykładać namahańni. I heta adnaznačna lepš, čym «ničoha», da jakoha nas zaklikajuć prychilniki źlićcia z Rasijaj. Likvidacyja Biełarusi jak dziaržavy nie prosta rezka panižaje pierśpiektyvy histaryčnaj vyžyvalnaści našaha naroda, ale, bolš za toje, moža ich paprostu abnulić. I ŭ hetym płanie luby, chto naŭprost ci ŭskosna zaklikaje / padšturchoŭvaje / pravakuje / padbuchtorvaje da likvidacyi biełaruskaj dziaržavy — vorah. Vorah nie tolki siońniašnich biełarusaŭ, ale i tych pakaleńniaŭ, jakija pryjduć paśla nas.
Druhaja kaštoŭnaść najvyšejšaha paradku: fizičnaja biaśpieka našych ludziej. Pahłynańnie adnoj dziaržavy druhoj, da čaho zaklikali rehnumaŭcy (darečy, nie biaspłatna), — heta mora kryvi, patoki ŭciekačoŭ, pałamanyja losy. Adrazu ci potym. Publičnaje i paśladoŭnaje admaŭleńnie histaryčnaj subjektnaści biełaruskaha naroda, jaho kultury i movy — heta nie biaskryŭdnaje vyražeńnie pryvatnaha mierkavańnia. Heta manipulatyŭny pryjom z metaj dehumanizavać narod, vyvieści biełarusaŭ za miežy kulturnaha, cyvilizacyjnaha i pravavoha pola. U vyniku čaho admaŭlajucca nie tolki samastojnyja intaresy našaha naroda, ale i jaho prava na isnavańnie. Što nieabchodna tolki ŭ adnym vypadku: kali vy žadajecie ci płanujecie fizičnaje źniščeńnie pradstaŭnikoŭ dadzienaha naroda. Jak heta pracuje? U nas žyvy prykład pierad vačyma: sproba ŭ 2014 hodzie źniščyć zvonku Ukrainu. Vynik — 10 tysiač zabitych tolki z adnaho boku i bolš za 2 miljony biežancaŭ i pieramieščanych asob. A pačynałasia ŭsio z prosta-taki z realizacyi prava na svabodu mierkavańniaŭ. Spačatku na słovach admaŭlali sam fakt isnavańnia ŭkraincaŭ jak naroda, a praz 20 hadoŭ stali na praktycy zabivać tych, chto siabie aśmieliŭsia ŭkraincam ličyć.
I tut ja skarystajusia štampam dziaržprapahandy: «Chočacie jak va Ukrainie? Zabiaśpiečcie «rehnumam» svabodu dziejnaści na padstavie prava na vykazvańnie svajho mierkavańnia i atrymajecie». Pryčym 20 hadoŭ nie spatrebicca: z ulikam adpracoŭki technałohij i pravałaŭ u infarmacyjnaj i humanitarnaj palitycy našaj ułady chopić 4—5 hadoŭ. Paśla čaho ŭ amataraŭ parazvažać na temu svabodnaha vykazvańnia ŭsialakich mierkavańniaŭ i pazicyj budzie dobraja mahčymaść praciahnuć svaje intelektualnyja študyi ŭ akopach (u lepšym vypadku) ci na narach u kancłahierach na paŭdniovym uźbiarežžy Biełaha mora (u horšym).
Situacyja vakoł spravy rehnumaŭcaŭ prostaja da ahidnaści i patrabuje prostaha adkazu na prostaje pytańnie: vy hatovyja achviaravać budučyniaj svaich dziaciej i ich biaśpiekaj ci nie? Ja — nie. A tamu dziaržava ŭ dadzienym vypadku robić tuju pracu, za jakuju my joj płacim. Kryva, ale robić.
I nie treba kazać, što na hetym kiejsie režym adpracoŭvaje novyja represiŭnyja praktyki. Niama tam nijakich novych praktyk, usio ŭžo daŭno adpracavana. Na nas. Pry poŭnym adabreńni «Rehnuma» i Maskvy.
