Prajekt Czyŭaja So, jaki pieramoh u konkursie na stvareńnie eŭrapiejskaha memaryjału achviaram tatalitaryzmu ŭ Bruseli
Brytanski architektar Czyŭaj So, viadomy jak aŭtar biełaruskaj draŭlanaj carkvy ŭ Londanie, vyjhraŭ adbor na stvareńnie pieršaha ahulnaeŭrapiejskaha memaryjału achviaram tatalitaryzmu XX stahodździa. Na prajekt jaho natchniŭ memaryjał u Chatyni, piša Radyjo Svaboda.
Konkurs ładzicca Platformaj eŭrapiejskaj pamiaci i ŭśviedamleńnia (Platform of European Memory and Conscience). U im spaborničali 39 udzielnikaŭ. 28 sakavika žury nazvała pieramožcaŭ.
Czyŭaj So prapanavaŭ raźmiaścić u centry Brusela memaryjał z pavialičanych listoŭ aryštavanych i departavanych ludziej z roznych krainaŭ.
Łondanski architektar kitajskaha pachodžańnia Czyŭaj Rafael So, viernik i aŭtar prajekta biełaruskaj hreka-katalickaj carkvy ŭ Łondanie.
Dla hetaha buduć vykarystanyja pavialičanyja kopii sapraŭdnych listoŭ. U centry płoščy budzie stajać stalnaja panel z nastupnym nadpisam: «Pad betonnym padmurkam zachavanyja listy Achviaraŭ Tatalitaryzmu i ichnych blizkich». Jon budzie pierakładzieny na roznyja movy.
«Natchnienie pryjšło ad memaryjału ŭ biełaruskaj Chatyni i «Muzeju tuflaŭ na ŭźbiarežžy Dunaja» ŭ Budapešcie», — skazaŭ Czyŭaj Svabodzie.
Architektar daŭno viedaŭ pra memaryjalny kompleks Chatyń, ale ŭpieršyniu naviedaŭ jaho ŭ śniežni 2017 hoda padčas svajho apošniaha vizytu ŭ Biełaruś. Jaho ŭraziła, što ŭ Chatyń była praviezienaja ziamla z roznych spalenych viosak. U svaim prajekcie Czyŭaj zamianiŭ ziamlu listami z roznych krainaŭ i na roznych movach.
«Kancepcyja zaklučajecca ŭ tym, kab sabrać listy achviaraŭ i raskidać ich u Bruseli. Chaj listy raspaviadajuć historyju sami», — skazaŭ Czyŭaj.
Jon užo ckantaktavaŭsia sa šmatlikimi arhanizacyjami i pryvatnymi asobami, jakija vałodajuć listami aryštavanych i departavanych ludziej. Ahułam Czyŭaj So maje bazu ŭ 40 tysiačaŭ listoŭ achviaraŭ tatalitarnych režymaŭ. U hetym liku jość i niekalki listoŭ ź Biełarusi. Pa słovach architektara, jon nie admovicca, kali jamu jašče dašluć listy represavanych ź Biełarusi.
Memaryjał raźmieścicca na płoščy Žana Reja u centry Eŭrapiejskaha kvartału ŭ Bruseli. Jon musić być skončany ŭžo sioleta da 23 žniŭnia. Heta Dzień pamiaci achviaraŭ tatalitaryzmu.
