Jašče ŭ kancy žniŭnia było nie dastać kvitki na premjernyja pakazy «Kryštala» Darji Žuk. Jaje film i ciapier z pośpiecham idzie ŭ kinateatrach. Z 13 vieraśnia jaho estafietu pryniała jašče adna ajčynnaja stužka — «Zaŭtra», stvoranaja režysiorkaj z Mazyra Julijaj Šatun.
Jula Šatun.
U 2017-m hodzie «Zaŭtra» byŭ pryznany najlepšym nacyjanalnym filmam pa vynikach 24-ha «Listapada», paśla ŭziaŭ čatyry ŭznaharody na Marsielskim kinafiestyvali.
I heta ŭsio prytym, što ŭ jaho nie było amal nijakaha biudžetu: hałoŭnych hierojaŭ syhrali baćki i brat Juli, a ŭvieś zdymačny i praces, źviazany z postvytvorčaściu, rabiŭsia joj i siabram Mikitam Alaksandravym. Pieršapačatkova ni jon, ni sama režysiorka nie płanavali, što stužka budzie ŭdzielničać u konkursach mižnarodnaha ŭzroŭniu — fiksavali čarhovaje home-videa z elemientami hulni.
Scenaryj umiaściŭsia na 8 staronak. I pry ŭsich hetych składnikach vyjšła kino, jakoje krasamoŭna pakazvaje Biełaruś uskrain.
Kadr ź filma.
«Kryštal» choć i zakranaje siońniašniuju rečaisnaść, ale ŭsio ž akreślivaje: heta film pra 90-ja. Šatun ža całkam pahružajecca ŭ śviet, u jakim my isnujom tut i ciapier.
Hałoŭny hieroj, 56-hadovy Anatol, u minułym — nastaŭnik anhlijskaj movy, siońnia znachodzicca ŭ pošukach pracy. Jon, kaniečnie, maje niejkuju kapiejku na repietytarstvie, ale hrošaj usio roŭna nie chapaje. U Mazyry, dzie i razvaročvajucca padziei, mužčynu ŭ takim uzroście nie čakajuć ni na pasadzie hruzčyka, ni ŭ jakaści pradaŭca. A miescy, dzie jon i moh by zastupić na «słužbu» da piensii, užo zaniatyja. Abtelefanavaŭšy chiba što nie ŭsie numary ŭ haziecie z vakansijami, Anatol na paru z žonkaj, jakaja jamu dapamahaje, adpraŭlajecca raznosić pa damach rekłamnyja listoŭki. Kročačy pa jaho maršrutach, my, ułasna kažučy, nie adkryvajem dla siabie ničoha novaha: staryja zabudovy biez vyhod, panyłyja panelki, piensijaniery, jakija na kožnym kroku pradajuć zakatki, kab zarabić kapiejku, brudnyja padjezdy i viečnyja ramonty.
Emacyjna dabivaje chiba što epizod, dzie Anatol prychodzić na rynak, kab addać častku hrošaj za kurtku syna, jakuju jany nabyli ŭ rasterminoŭku na 4 miesiacy. Takaja praktyka viadomaja biełarusam nie pieršy hod, ale kožny raz pierakručvaje ad asensavańnia, što heta pra nas.
U paraŭnańni z «Kryštalem», kali znoŭ zhadvać pra druhi film, jakija vyrašyŭ raskazać pra Biełaruś, tut niama dynamiki (stužka pavolnaja, jak i našy maleńkija harady ź ich nasielnictvam), muzyki, jarkich farbaŭ. Składvajecca ŭražańnie, što režysiorka śpiecyjalna raskazvaje hetuju dosyć depresiŭnuju historyju na fonie adnoj z samych nieestetyčnych por hoda — poźniaj vosieni, kali vypadaje pieršy mokry śnieh, usio heta chutkaje taje i pieratvarajecca ŭ hrazkuju kašu. Ale ŭ hutarcy jana pryznajecca, što prosta nie lubić jarkija kolery i zielaninu na ekranie. Zatoje, vidavočna, pavažaje ahulnyja płany, panaramy i pracuje jak piejzažyst, jaki nie škaduje na svajo pałatno farbaŭ: nu, što zrobiš, kali piejzažy vakoł takija? Ministr kultury nazvaŭ film «Zaŭtra» «čarnuchaj»: vidać, jon žyvie ŭ paralelnaj realnaści, dzie Biełaruś vyhladaje niejak nie tak. U Šatun ža demanstrujecca zvyčajnaja štodzionnaść — zhuščać farby naŭmysna ŭ hetaj dakumientałcy nichto navat i nie sprabavaŭ: bačna, što stvaralniki fiksujuć realnaść, nijak nie vykazvajučy adnosiny da jaje. Ale ad hetaha jana nie mienš niaŭciešnaja. «U mianie ad vašaha filma ščymlivaje pačućcio za ŭsich nas», — pramović adna z hladačak.
Film Šatun — suziralny i ŭdumlivy. Jon naŭrad ci spadabajecca tym, chto lubić suśviet Marvel ź jaho supierhierojami: režysiorka simpatyzuje słabym piersanažam.
Supierhierojaŭ tut niama: kali Anatol praz hady daremnaha nabyćcia łatarej, narešcie, vyjhraje pucioŭku na kurort, jon tudy nie jedzie. Zadajučy sabie pytańnie čamu, chtości znachodzić samy pieršy, banalny adkaz: tamu što ŭ ich niama hrošaj navat na kupalniki. Ale, na moj pohlad, tłumačeńni tut kudy hłybiejšyja. Jany schavanyja niedzie ŭ samoj naźvie filma. Samo słova «zaŭtra» ŭtrymlivaje ŭ sabie šmatsłojny simvalizm, jaki zakranaje vielmi šmat aśpiektaŭ našaha žyćcia: strach pierad budučyniaj, adkładańnie srodkaŭ na čorny dzień, nadzieja na cud, jaki voś-voś zdarycca (i časam jaho čakańnie kudy bolš pryjemnaje za raźviazku)…
Dla mianie adnoj z samych charakternych scen filma stanovicca buksujučy śmiećciavoz, jaki zachras u śniezie i doŭha nie moh rušyć ź miesca. U vyniku jon usio ž vybirajecca z «pastki». Zvyčajnaja reč, ale dla kiroŭcy — pieramoha. Tak i hety film, jon, kaniečnie, nie pra supierhierojaŭ, ale pra ludziej, jakija žyvuć (časam — vyžyvajuć), ale na ich trymajecca śviet. A supierhieroj… Mabyć, jon pryjdzie zaŭtra?
U kino voś, što nie moža nie radavać, užo pryjšli biełaruskija karciny — paśla Minska «Zaŭtra» budzie demanstravacca i ŭ inšych haradach Biełarusi.
