Fota Nadziei Bužan
Padychody da strymlivańnia epidemii mohuć być roznyja. Biełaruś pakul vybrała toj šlach, jakim išli Paŭdniovaja Kareja i Vjetnam.
Nichto nie viedaje, jak pravilna dziejničać padčas karanavirusa, bo takoj epidemii nie było z 1918 hoda, kali adroźnivałasia situacyja i adroźnivalisia technałohii.
Kožnaja kraina ciapier vybiraje svoj sposab procidziejańnia zarazie, sychodziačy sa svaich mahčymaściaŭ, stupieni praniknieńnia virusa i asablivaściaŭ svajoj miedyčnaj sistemy.
Litva, Ukraina, Polšča ŭviali karancin u škołach previentyŭna.
Ispanija, Bielhija, Niamieččyna ŭviali jaho na našmat paźniejšym etapie raspaŭsiudu epidemii.
A voś Niderłandy, Šviecyja školnikaŭ na karancin nie adpravili, choć stupień praniknieńnia virusa ŭ hetych krainach vysokaja. Šviedskija i niderłandskija epidemijołahi ličać heta niepatrebnym. Hetyja bahatyja i demakratyčnyja krainy paličyli racyjanalnym skancentravacca na dapamozie hrupam ryzyki, tady jak školniki i studenty pieranosiać karanavirus lohka. U toj ža čas mienavita kali vialikaja častka nasielnictva lohka pierachvareje, heta i ŭtvoryć naturalny prociepidemičny barjer. Možna zaŭvažyć, što taki padychod racyjanalny ŭ vielmi aśviečanym hramadstvie, dzie chvoryja zdolnyja samaizalavacca, a piensijaniery — časova spynić aktyŭnaść.
Narviehija, Vienhryja zabaranili miedykam vyjazdžać za miažu. Susiednija Finlandyja, Aŭstryja taho nie rabili.
Danija, Aŭstryja, Vienhryja, Słavienija, Słavaččyna, Polšča, Ukraina, a ciapier i Litva zakryvajuć miežy — całkam ci častkova.
Šviejcaryja, Francyja, Hiermanija, Šviecyja, Niderłandy hetaha nie rabili.
U internecie hučać hałasy: «zakryć miežy Biełarusi». Ale, pa-pieršaje, virus užo ŭ siaredzinie krainy. 27 vyjaŭlenych vypadkaŭ aznačajuć, što, ź vialikaj imaviernaściu, siońnia ŭnutry krainy majem niekalki socień nośbitaŭ infiekcyi. A pa-druhoje, u kankretnym biełaruskim vypadku — jak praktyčna možna zakryć praciahłuju miažu z Rasijaj? Pierakinuć tudy vajskoŭcaŭ i mytnikaŭ ź inšych rehijonaŭ i raśsialić ich u škołach i damach kultury? Heta stvoryć tolki horšyja epidemijałahičnyja ryzyki. Abviaścić pra zakryćcio miežaŭ možna, ale ŭ biełaruskim vypadku heta budzie pustoj dekłaracyjaj.
U toj ža čas i Varšava, i Praha dziejničajuć pa-svojmu łahična. Kali virus unutry šenhienskaj zony, ale jašče nie pranik masava ŭ ich krainy, i kali ty maješ intensiŭny biaźvizavy ruch ź Jeŭropy, naprošvajecca taktyka časovaha zakryćcia miežaŭ, kab źbić pieršuju chvalu, adciahnuć momant piku.
Kitaj dziejničaŭ žorstka: u epicentry virusa ludziam zabaranili vysoŭvacca, uviali śmiarotnaje pakarańnie za nieabviaščeńnie pra zachvorvańnie. Ale demakratyčnym krainam Jeŭropy dziejničać tak nie dazvalajuć zakony. Adpaviedna, jeŭrapiejcy šukajuć inšych padychodaŭ. Akramia taho, nievialikija krainy nie majuć tych finansavych i ludskich resursaŭ, jakija mieŭ Kitaj. Piekin moh pasłać va Uchań dziasiatki tysiač miedykaŭ i sanrabotnikaŭ adnačasova, bo Kitaj hihancki: 1,4 miljarda čałaviek, ale jakaja-niebudź Šviejcaryja pry ŭsim svaim bahaćci takich ludskich resursaŭ nie maje. Akramia taho, nie zabyvajciesia, što na piku epidemii ŭ Kitai było kala 50 zaražanych na miljon nasielnictva, a Italija — užo siońnia, daloka da piku — maje bolš za 200 tolki vyjaŭlenych vypadkaŭ na miljon, Šviejcaryja — bolš za 100. Dać rady takoj chvali našmat ciažej.
Biełaruś pakul dziejničaje ani kitajskim, ani šviedskim, ani polskim sposabam. Naš padychod padobny da taho, jaki praktykavali Paŭdniovaja Kareja, Sinhapur i Vjetnam. Jany nie ŭvodzili tatalnaha karancinu.
Kiraŭnik Sinhapura ŭ momant paniki demanstratyŭna adpraviŭsia na zakupy ŭ handlovy moł. Ni Kareja, ni Sinhapur nie začyniali miežaŭ tatalna. Ale jany rabili inšaje: jany mietadyčna adsočvali kožnaha chvoraha i jahonaje koła kantaktaŭ i izalavali ich. Toje samaje siońnia robić sanitarnaja słužba Biełarusi.
Vynik u Karei, Sinhapury i Vjetnamie byŭ vielmi paśpiachovy. Choć hetyja krainy, jak susiedzi Kitaja, byli siarod pieršych achviar virusa, im udałosia davoli chutka źnizić kolkaść zaražeńniaŭ. A ličba śmiarotnych vypadkaŭ u ich vielmi nizkaja. Pa stanie na siońnia ŭ Karei pamierli 72 čałavieki z 8086 zaražanych, u Sinhapury — 0 z 200, u Vjetnamie — 0 z 49.
Ličba novych zaražeńniaŭ u Karei ŭžo tydzień jak źnižajecca, choć novyja kłastary pieryjadyčna źjaŭlajucca — i heta niepaźbiežna, kali ŭ krainie 158 zaražeńniaŭ na miljon nasielnictva.
I Kareja, i Sinhapur, i Biełaruś dziejničajuć taksama mietadam masavaha teściravańnia koła «pieršaha kantaktu» i «druhoha kantaktu». Pa kolkaści praviedzienych testaŭ u praporcyi da kolkaści vyjaŭlenych zaražeńniaŭ Biełaruś zajmaje adno z samych vysokich miescaŭ u śviecie, naroŭni ź Niamieččynaj i Polščaj, i našmat apiaredžvaje ZŠA i Japoniju, dzie, imavierna, isnuje vialikaja dola niedavyjaŭlenych vypadkaŭ.
Ale i tut jość svaje «ale». I Kareja, i Sinhapur vykarystoŭvali dla vyjaŭleńnia koła kantaktaŭ zaražanych danyja ź sistem videanazirańnia i mabilnych sietak. Zdajecca, biełaruskaja sanitarnaja słužba nie maje ludziej i techniki dla hetaha, a heta pavialičvaje kolkaść niedavyjaŭlenych linij.
Tolki čas pakaža, ci biełaruskaja sistema nie złomicca, kali zdarycca maštabny kłastarny raspaŭsiud ci niekalki kłastaraŭ adnačasova. A takija vypadki niepaźbiežnyja pry epidemii. Minski biznesoviec, jaki pryvioz virus ź Italii i enierhična raznosiŭ jaho pa stalicy, moža stać takim biełaruskim «pacyjentam 31».
Biełaruś maje nie najhoršuju sistemu ŭliku nasielnictva i jaho pieramiaščeńniaŭ. U Biełarusi niama vialikaj kolkaści biesprytulnych. Heta jašče dva čyńniki, jakija pavialičvajuć šancy našaj krainy na paśpiachovaje supraćdziejańnie epidemii.
Biełaruś maje adzin z najvyšejšych u śviecie pakazčykaŭ kolkaści balničnych łožkaŭ na dušu nasielnictva. Bolš za nas majuć tolki Japonija i Paŭdniovaja Kareja, suvymierna z nami — Niamieččyna, tady jak Šviecyja, Danija, Kanada majuć našmat mienš, što robić ich mahčymaści supraćdziejańnia epidemii našmat ciažejšymi.
A voś efiektyŭnaść našaj sistemy reanimacyi pravieryć tolki žyćcio. Italjancy majuć dobruju miedycynu, ale «vysokaj chvali» jana rady nie dała.
Dośvied krain, jakija sutyknulisia z karanavirusam pieršyja, adnaznačna pakazvaje, što niama adzinaha pravilnaha sposabu baraćby ź im.
Ale taksama adnaznačna, što kolkaść achviar množycca tam, dzie infarmacyju chavali (Kitaj). Bo chutkaść raspaŭsiudu epidemii ŭ papulacyi zaležyć ad śviadomaści ludziej i ich hatoŭnaści źmianić svoj ład žyćcia i zvyčki. Tyja krainy, jakija nastroili ludziej na adkaznaść, źnizili pamier pieršaj chvali zaražeńniaŭ. «Hałoŭnaje ciapier — vyjhrać čas», — jak skazała Anhieła Mierkiel.
Čytajcie taksama:
Čamu ŭ Italii pracent śmiarotnaści taki vysoki?
Novy antyrekord. U Italii — 250 śmierciaŭ za dzień ad karanavirusa
Va Ukrainie pieršaja śmierć ad karanavirusa. Žančyna nie adrazu źviarnułasia da daktaroŭ i chadziła ŭ carkvu
Karanavirus: Šviecyja spyniaje poŭny ŭlik infikavanych i špitalizacyju maładych — zanadta doraha
Minzdaroŭja rastłumačyła, čamu ŭ Biełarusi nie zakryvajuć škoły
Polšča ŭviadzie asablivaje stanovišča epidemijałahičnaj pahrozy
