U Maładziečnie sud pakaraŭ štrafam u 810 rubloŭ miascovaha žychara, kiroŭcu Arkadzia Žyźnieŭskaha. Pryčynaj stała jahonaja pramova ŭ strymie błohiera Siarhieja Cichanoŭskaha 15 krasavika, paviedamlaje «Radyjo Svaboda».
«Čamu my da svajoj kultury hetak stavimsia?»
Sud nad Žyźnieŭskim adbyŭsia 11 červienia, kali sam Siarhiej Cichanoŭski ŭžo siadzieŭ u «Vaładarcy» pavodle abvinavačańnia ŭ arhanizacyi chulihanskich dziejańniaŭ. Mienš za try chviliny razmovy z błohieram, jakuju pahladzieli dziasiatki tysiač padpisčykaŭ kanału Cichanoŭskaha «Kraina dla žyćcia», sudździa paličyła ŭdziełam u nie dazvolenym ŭładami mitynhu i pryznačyła za heta štraf u 30 bazavych vieličyniaŭ.
Arkadź Žyźnieŭski ŭ razmovie ź Cichanoŭskim havaryŭ, što ŭ jahonym statysiačnym horadzie Maładečnie niama nivodnaj biełaruskamoŭnaj škoły i navat nivodnaj klasy.
«Ja biełaruskamoŭny i chacieŭ, kab i maje dzieci pa-biełarusku vučylisia. Pisaŭ zajavu ŭ rajonny adździeł adukacyi, ale — nie. Čamu? Ci zahadu niama, ci što? Prapanoŭvaŭ, kab pytalisia ŭ baćkoŭ, jakija zapisvajuć svaich dziaciej ŭ škołu, na jakoj movie jany chočuć vučyć dziaciej, ale nie — tolki pa-rasiejsku i ŭsio. Ja nie nacyjanalist jaki, ničoha takoha, ale čamu my da svajoj kultury hetak stavimsia?» — zapytaŭ Arkadź Žyźnieŭski ŭ strymie błohiera.
Pra rašeńnie sudździ Žyźnieŭski kaža, što dla jaho heta jašče dobry vynik, bo niekatorych udzielnikaŭ strymu adpravili «na sutki».
«Sudździa nia vyjaviła nijakich emocyjaŭ»
«Sudździa była maładaja, — zhadvaje karotki sudovy praces Arkadź Žyźnieŭski i bieznadziejna machaje rukoj. — Tvar u mascy, mimiki nie vidać, ale nie skažu, što było ŭražańnie, byccam joj soramna. Dali zahad — vykonvała. U hetym usia prablema: usiaho za jakija 20 hod ludziej pieratvaryli ŭ šruby, jany nie zadumvajucca, što robiać i navošta».
Arkadziu dahetul balić, što tema jahonaj razmovy z błohieram sudździu i nie cikaviła. «Joj važna było, kab pryznaŭ, što stajaŭ na vulicy i razmaŭlaŭ ź Cichanoŭskim. A pra što — niejkaja mova — niavažna».
Siońnia Arkadź bolš padrabiazna raspaviadaje žurnalistu pra svaju niaŭdałuju sprobu addać dačku ŭ biełaruskamoŭnuju klasu. Heta było dva hady tamu, u kancy leta.
Jon pajšoŭ zapisvać dačku ŭ siaredniuju škołu №2, bo byŭ upeŭnieny, što tam vučać pa-biełarusku. Sam ža ŭ 2001 hodzie zakančvaŭ tam biełaruskamoŭnuju klasu. Ale vyjaviłasia, što biełaruskamoŭnaha navučańnia ŭ škole ŭžo niama. «A dzie jość?» — spytaŭ u rajonnym adździele adukacyi. Adkazali, što ŭ horadzie niama nivodnaj škoły z całkam biełaruskamoŭnym navučańniem i adkryćcia asobnych biełaruskamoŭnych pieršych klasaŭ nie pradbačycca. Maŭlaŭ, baćki nia chočuć.
Tady Arkadź napisaŭ i adnios ŭ rajonny adździeł adukacyi piśmovuju zajavu, kab takuju klasu dla jahonaj dački adkryli i prapanoŭvali baćkam zapisvacca ŭ biełaruskamoŭnyja klasy, ahitavali za ich. Adnak, kaža, u rajonnym adździele adukacyi jamu admovili z pryčyny «adsutnaści achvotnych».
«Prosta pierajšoŭ na biełaruskuju movu, navat nie zaŭvažyŭ»
Arkadź — kiroŭca, zarablaje na žyćcio jak «dalnabojnik». To pieravozić hruzy pa Rasiei i Kazachstanie, to jedzie rejsam na zachad ŭ Eŭropu i adtul viartajecca z novym hruzam. Za hod takich pajezdak niekalki dziasiatkaŭ. Kaža, što adnojčy pryjechaŭ z rejsu, źviarnuŭsia da dački i syna, a dzieci jaho amal nie zrazumieli.
«Ja ž całkam biełaruskamoŭny. Z 21 hodu jak pierajšoŭ, a mnie ciapier 36, havaru tolki pa-biełarusku. Pierajšoŭ lehka, navat nie zaŭvažyŭ i ciapier inakš nie mahu, hetak i dumaju», — kaža jon. I tłumačyć, što vakoł jaho tolki rasiejskamoŭnyja ludzi.
«Jość siabry, jakija mohuć padtrymać biełaruskuju razmovu, žonka moža pavitacca pa-biełarusku, ale ŭsio roŭna — vakoł tolki rasiejskaja mova, voś dzieci na jaje i nastrojvajucca, — raspaviadaje Arkadź. — Ciapier ja ŭziaŭsia za ichnuju biełaruskuju adukacyju, knižki im pa-biełarusku čytaju, bolš razmaŭlaju, užo ŭsio razumiejuć. Ale ŭsio roŭna z televizara hučyć rasiejskaja, u kramach pa-rasiejsku, u dziciačym sadku ŭsio pa-rasiejsku. Časam adčuvaju siabie jak na vyśpie. U rejsie i to lepš — tam ŭ mianie zapisanyja knihi pa-biełarusku, lubimyja hrupy. Ale tut jak być? Nia viedaju. Majo zmahańnie z čynoŭnikami pakul ničoha nie dało».
«Niama kudy iści na pracu, dumki tolki pra adjezd»
Arkadź nie chavaŭ abureńnia tym, jak ŭłada abyšłasia ź Siarhiejem Cichanoŭskim, jakoha, kaža, jon asabista vielmi zapavažaŭ za toje, što ŭskałychnuŭ hłybinku, zahavaryŭ ź joju pra zrazumiełaje. Dobra adhuknuŭsia i pra Viktara Babaryku:
«Toje, što jon pakazvaje siabie kryzisnym menedžeram — heta ŭ jabłyk. Patrebny, chto viedaje darohu, kudy vyrulvać», — pierakanany maładačanski kiroŭca.
Arkadź apaviadaje pra sytuacyju ŭ Maładečnie. Pavodle jaho, horad choć i daros da sta tysiač žycharoŭ i ŭ pačatku 90-ch prasłaviŭsia jak inkubatar pradprymalnicva, ale ciapier tracina maładych na zarobkach u Eŭropie, tracina ŭ Miensku ci jašče dzie.
«Zavody paraškovaj metalurhii, jakija Hienadź Karpienka (biełaruski palityk, deputat VS, były staršynia harvykankamu Maładečna. — RS) vyciahvaŭ, metalakanstrukcyjaŭ, elektramechaničny byli horadaŭtvaralnymi, na ich nie ŭładkavacca było, a ciapier abo stajać, abo ledź dychajuć, — kaža Arkadź Žyźnieŭski. — Maładym mužčynam, u jakich siemji, niama kudy iści na pracu, dumki tolki pra adjezd. Kali Łukašenka jašče zastaniecca — ź im u nas šancaŭ niama, našyja ludzi pra jaho navat čuć nia chočuć. Dzieviać ź dziesiaci za pieramieny».
