Karystalniki sacyjalnych sietak źviarnuli ŭvahu, što ŭ efiry biełaruskaha telebačańnia stali źjaŭlacca roliki, u jakich viadziecca havorka pra toje, što «zakonam nie praduhledžana fatahrafavańnie biuleteniaŭ dla dalejšaha adpraŭleńnia trecim asobam z metaj demanstracyi vynikaŭ vybaraŭ».
Ź idejaj fatahrafavańnia biuleteniaŭ vystupiła inicyjatyva «Hołas». Dyk možna ŭsio ž sfotkać svoj biuleteń ci nielha? Pra heta «Naša Niva» raspytała jurysta i palitołaha Juryja Čavusava.
Fota Nadziei Bužan.
«Kali adkaz karotki, to — možna.
Dalej pačynajucca ŭžo detali. Kali pryhadać raniejšyja vybarčyja kampanii, to pytańnie, ci možna fatahrafavać na ŭčastku, — heta zaŭsiody punkt sutyknieńnia hramadskaści i vybarčych kamisij. Jasnaja sprava, što machlary nie lubiać, kab ich fatahrafavali. Ale pramoj zabarony nie było. Apošnija hady vydzialalisia kutki dla fatahrafavańnia, dzie možna rabić.
Pytańnie z fatahrafavańniem biuleteniaŭ nie vyklikała piarečańniaŭ. Kandydaty, kali hałasavali, fatahrafavali svaje biuleteni. Ludzi fatahrafavali biuleteni, dzie byli napisanyja roznyja rečy. Adnak u suviazi ź inicyjatyvaj kampanii «Hołas» heta nabiraje novaje hučańnie.
Jarmošyna kaža, što fatahrafavać svoj biuleteń možna. Adzinaje — kali heta budzie publikavacca 9 žniŭnia, to heta budzie ŭsprymacca jak ahitacyja, jakaja zabaronienaja. Ale kamu možna vystavić hetaje parušeńnie? Inicyjatyvie «Hołas», jakaja jurydyčna nie isnuje. Jana nie źviazana ni ź jakim štabam. Usie viedajuć, što heta były štab Babaryki, ale Babaryka nie kandydat i siadzić u SIZA.
Ale my znachodzimsia nie ŭ jurydyčnym pracesie, a ŭ palityčnym, dzie pravavyja srodki vykarystoŭvajucca ŭ jakaści zmahańnia. Tyja foty miljonaŭ biuleteniaŭ, jakija moža nabrać «Hołas», jurydyčnaj siły mieć nie buduć. Ja ŭjaŭlaju sabie pasiedžańnie CVK, dzie pastupić padobnaja skarha, mahčyma, navat ad kahości z kandydataŭ. Lidzija Jarmošyna skaža, što jurydyčnaj siły ŭsio heta nie maje, zakonam nie praduhledžana, admović u skarzie.
Ale praces ža palityčny, tamu miljony fotazdymkaŭ hetych biuleteniaŭ buduć vykonvać mabilizacyjnuju funkcyju. I tady takoha kštałtu roliki, jak byli na BT, buduć źjaŭlacca čaściej, buduć napirać na toje, što «zabaroniena, nie praduhledžana». Heta budzie rabicca z metaj demabilizacyi ludziej, kab pasiejać u ich sumnievy adnosna vartaści hetaj sistemy. Takaja baraćba roznych technałohij.
Ja dumaju, na praciahu bližejšych dzion inicyjatyva «Hołas» budzie na vastryni padziej. Nie budziem zabyvacca, što ŭ Biełarusi sproba vydać alternatyŭnyja vyniki vybaraŭ była tolki adzin raz — u 2001 hodzie, tak zvany «alternatyŭny padlik hałasoŭ». Tady hetuju sistemu razhramili praz papiaredžańni Miniusta i Hienprakuratury. I hetaja sistema tady zabuksavała.
«Hołas» — heta nie sistema nazirańnia, ale heta sistema, jakaja pretenduje na toje, kab vydać alternatyŭnyja ličby hałasavańnia. Tut ja baču peŭnuju niebiaśpieku, bo na hetych vybarach upieršyniu ŭ historyi ŭklučyli artykuł 191 KK «Pieraškoda ŭ praviadzieńni vybaraŭ i refierendumaŭ». Pra heta šmat chto zabyŭ, ale na Cichanoŭskaha zaviedzienaja kryminalnaja sprava i pa hetym artykule. Raniej jaho nikoli nie prymianiali. Ja nie vyklučaju, što heta toje ružžo, jakoje visić u pieršym akcie, a bližej da vybaraŭ jano moža strelić.
Namier apublikavać alternatyŭnyja ličby — heta toje, z čym ułady zaciata zmahajucca. Niemahčyma padmanvać ludiej, kali viadomaja praŭda. Pra hetyja fatazdymki my budziem šmat čuć z abodvuch bakoŭ. I heta budzie jakraz toje, vakoł čaho buduć razhortvacca dalejšyja padziei».
