Fota Nadziei Bužan
Viktar Marcinovič na budzma.by padvodzić vyniki minułaha hodu.
Nie skažu, što dobry — bo dobrym 2020 nie byŭ ni razu.
Ale charošym — u tym staradaŭnim sensie, jaki ŭ biełaruskaj movie vyražaje adnačasova i pryhažość, i ładnaść, — dyk voś, charošym hety hod byŭ dakładna.
Tak, my nie dačakalisia chutkabiežnaj pieramohi, jakuju nam jašče ŭ lipieni «zapłanavali» na listapad chvaravityja aptymisty.
Ale heta nie drenna.
Źmieny, jakija chutka nastupajuć, chutka ž i sastupajuć.
Kali vy nie pamiatajecie, u 1994-m tyja, chto hałasavaŭ za Łukašenku, dumali, što takim čynam jany kančatkova zrynajuć partyjnuju namienkłaturu i savieckaje minułaje ŭ vyhladzie Kiebiča. A vyjaviłasia, što paśpiašalisia. «Pieramieny» i «dekamunizacyja» akazalisia jašče bolšym zapryhońvańniem, jašče jarčejšaj «savieckaściu», ažno da viartańnia simvałaŭ i himna.
To lepš pakrysie. Nie hublajučy hałavy ad pieramožnaj młosnaści.
Kab zrazumieć paśpieli ŭsie ŭdzielniki pracesu.
Razumieńnie — heta badaj što samy vialiki zdabytak hetaha hoda.
Narešcie ŭsie, apošni piensijanier, samy «daloki ad palityki» fielčar, pabačyli, što takoje «biełaruskija vybary». Viedy, jakija raniej byli chiba što ŭ ludziej, zdolnych znajści i pračytać intervju ź Mikołam Statkievičam, imkliva stali zdabytkam usioj krainy.
My zrazumieli, što takoje našy «paradak» i «dabrabyt».
Na čym jany hruntujucca.
Miljony ludziej prahledzieli tyja roliki, z pałonnymi la płatoŭ.
My zrazumieli, što takoje «zakonnaść», i toje razumieńnie šmat dla kaho akazałasia samym strašnym, vymusiła emihravać. Bo adna reč — pieražyć hvałt, a inšaja — zrazumieć, što «zakonnym» (ci, naadvarot, u zaležnaści ad palityčnaj patreby, «niezakonnym») moža być abvieščanaje što zaŭhodna.
My zrazumieli, što takoje strach, niaŭpeŭnienaść i bol. Bo nie zastałosia, zdajecca, u krainie siamji, dzie anikoha nie začapiła.
My zrazumieli maštaby brachni, jakoj byli atočanyja našyja žyćci i našyja śmierci. I heta, darečy, pačałosia jašče viasnoj, padčas pandemii.
My ŭpieršyniu na majoj pamiaci adčuli siabie bolšaściu — chacia, mahčyma, byli bolšaściu i da hetaha.
My stracili iluzii nakont Rasii, jakaja nibyta hatovaja dapamahać tutejšym pieramienam.
My adčuli moc takoj prostaj i čałaviečaj rečy, jak salidarnaść. Heta jakraz toje, z čym zmahalisia najpierš, bo lubaja pieramoha ŭtvarajecca mienavita tady, kali bolšaść uśviadomlivaje siabie bolšaściu i pačynaje dziejničać salidarna.
My pastavili histaryčnyja rekordy:
— pa kolkaści ludziej na adnoj płoščy ŭ horadzie z dvuchmiljonnym nasielnictvam;
— pa kolkaści zatrymanych za ŭdzieł u mirnych mitynhach u jeŭrapiejskaj krainie, jakaja miažuje ź Jeŭrasajuzam;
— pa praciahłaści pratestaŭ;
— pa kolkaści zatrymanych za pracu žurnalistaŭ;
Źnikli cełyja haliny ŭ vytvorčaści ci kultury, pa jakich raniej paznavali Biełaruś. Ciažka ciapier, praŭda ž, kazać pra «nacyjanalny ajci-siektar» ci pra Kupałaŭski teatr.
Ale prymietnik «biełaruski» staŭ adnym sa słoŭ 2020 hoda pavodle viersii Oksfardskaha słoŭnika.
Heta byŭ charošy hod.
Hod, kali ŭsio patajemnaje niepaźbiežna vyjaŭlała svaju prychavanuju sutnaść.
Kali Zło imknułasia da ananimnaści, ale spatykałasia ab nieminučaść deanonu (voś jano, naviutkaje paniaćcie, čym nie słova hoda dla nas)?
Kali čym luciej karali hierojaŭ, tym bolš chvały jany adčuvali ad salidarnaj balšyni.
Heta byŭ hod žančyn.
— Maryja Kaleśnikava
— Volha Chižynkova
— Alena Leŭčanka
Ja ščyra spadziajusia, što tuju, chto ŭznačalvaje hety śpis, chutka vypuściać.
Kali b ja moh — spytaŭsia b u jaje.
Ci pamiatajecie, Maryja, tuju častku z Shawshank Redemption, dzie viaźni čujuć Sull'aria z Mocartavaha Le nozze di Figaro?
I paśla hetaha — najmacniejšy manałoh pra toje, što muzyka — heta adzinaje, što niemahčyma kanfiskavać u aryštanta.
Ja spadziajusia, što noty z Bachavych partytur dapamahajuć Maryi pieražyć adsutnaść nieba i abłokaŭ.
Heta byŭ charošy hod.
Prasiaknuty bolem i sumam. Biassońniem i rospačču. Ślaźmi i adčajem.
Ale — charošy.
