Indyvidualnaha pradprymalnika sa Smarhoni Ramualda Ułana na minułym tydni asudzili na 2,5 hoda tak zvanaj «chimii», nahadvaje Radyjo Svaboda.
Pazoŭ na padstavie artykuła 188 Kryminalnaha kodeksu (paklop) padała hrupa miascovych milicyjantaŭ. Vyrak ahučyŭ sudździa Siarhiej Bołandź. Prakuror Andrej Kłyševič prasiŭ termin na paŭhoda bolšy. Akramia taho, abvinavačany musić spłacić bujnyja sumy paciarpiełym za «maralnyja pakuty» i značnuju sudovuju pošlinu.
«Heta pomsta za aktyŭnuju hramadzianskuju pazycyju»
55-hadovy Ramuald Ułan — fihura dla Smarhonščyny znakavaja. U siaredzinie 1990-ch jon byŭ siarod pieršaprachodcaŭ, jakija pačali raźvivać u rehijonach niezaležnuju presu. Jahonaja «Novaja hazeta Smarhoni» chutka nabrała papularnaść i ŭtraja abyšła pavodle nakładu dziaržaŭnuju rajonku «Śvietły šlach». Na chvali paznavalnaści jaho vybrali ŭ miascovy saviet narodnych deputataŭ.
U 2005 hodzie niezaležnaje vydańnie zadušyli ekanamična, a navaśpiečanaha deputata nieŭzabavie pazbavili paŭnamoctvaŭ. Pra lepšyja časy ciapier nahadvaje tolki ababity sajdynham damok na pačatku pryvatnaha sektaru — ź lahatypam źniščanaj hazety. Na ścienach — biełaruskija i mižnarodnyja dyplomy za kolišnija zasłuhi ŭ raspaŭsiudzie volnaha słova.
Paśla vymušanaj źmieny specyjalizacyi Ramuald Ułan arhanizavaŭ tut drukarska-techničny centar: zaradžaje kartrydžy, razdrukoŭvaje fatazdymki, nanosić prynty na majki i posud, realizuje kancylarskija pryłady i suveniry z nacyjanalnaj symbolikaj. Na adsutnaść klijentaŭ nie narakaje: niekatorymi pasłuhami, jak dyzajn i vyrab vizytovak, u horadzie zajmajecca tolki jon.
Na pačatku minułaj vosieni dziejnaść indyvidualnaha pradprymalnika akazałasia paralizavanaj. U ofis ź pieratrusam pryjšli siłaviki, jakija ŭ jakaści rečavych dokazaŭ zabrali blizu paŭtara dziasiatka adzinak techniki. Padstavaj stała kryminalnaja sprava za «paklop» suprać miascovych pravaachoŭnikaŭ.
Paśla dramatyčnych padziejaŭ žniŭnia ŭ Smarhoniach źjavilisia ŭlotki z asabistymi dadzienymi milicyjantaŭ, jakija, śćviardžaŭ nieviadomy, iłžeśviedčać na sudach suprać aktyvistaŭ. Ramuald sfatahrafavaŭ tyja papierki i raźmiaściŭ fota «ŬKantakcie» pad kamentarami ŭ haradzkoj supołcy «Čutki Smarhoniaŭ».
Siamiora milicyjantaŭ, jakija tam fihuravali, padali ŭ sud. Toje, što jon zajmajecca pasłuhami druku, stała asnoŭnym abhruntavańniem datyčnaści da tyražavańnia «paklopnickich źviestak».
Prakuratura, jakaja mieścicca litaralna vakno ŭ vakno z ofisam Ułana, zapatrabavała dla abvinavačanaha 3 hady «chimii» (nia chatniaj). Sudździa skaraciŭ termin na paŭhoda. Akramia taho, asudžany musić spłacić pa 300 rubloŭ milicyjantam Ułasienku, Zamaru, Kaviazu, Ražko. I jašče pa 500 — Tkačovu, Karavaju, Małčanavu. A taksama pošlinu 609 rubloŭ.
«Heta žach, — reahuje surazmoŭca na vyrak. — Na pačatku spravy ŭsie kazali: «Ramuald, nie turbujsia, bolš jak na štraf nia ciahnie». Ja i sam siabie tak suciašaŭ, bo ŭ jakaści asnoŭnaha pakarańnia prapisanaje jakraz hrašovaje spahnańnie. Viadoma, zapłaciš niemałuju sumu, ale ŭsio ž možna vykrucicca, majučy krynicu prybytku. Dyj ludzi dapamahajuć, u biadzie nia kidajuć. Ale kali prakuror zaprasiŭ maksymalnuju sankcyju — 3 hady abmiežavańnia z nakiravańniem u papraŭčuju ŭstanovu — byŭ šok. Niesumnienna, heta pomsta za maju aktyŭnuju hramadzianskuju pazycyju, jakoj ja nikoli nie chavaŭ».
Pakul pradprymalnik adbivaŭ ataki ŭ sudzie, nieabyjakavyja smarhoncy nieśli ŭ budynak na adras Tankavaja, 8 techniku, kamputary, papieru, kab firma Ŭłana mahła praciahvać dziejnaść.
U Smarhoniach žyvuć blizu 40 tysiač čałaviek. Zhubicca amal niemahčyma, asabliva kali słužyš u pravaachoŭnych orhanach abo prykmietny pradprymalnik. Jak kaža Ramuald Ułan, da minułaha hodu siłaviki byli častymi naviednikami jahonaj kantory — bałazie i prakuratura, i milicyja ŭ krokavaj dastupnaści. Ale jak suisnavać ciapier?
Ramuald Ułan prymaje zamovu ad klijentki
«Kartrydžy zapraŭlali, ź inspekcyi niepaŭnaletnich nieśli razdrukoŭki, navat bejdžyki zamaŭlali na vydaču tabelnaj zbroi. A jak hladzieć u vočy siońnia?.. Na pasiedžańniach siłaviki siadzieli moŭčki, z apuščanymi hałovami. Bolš ščyravali načalniki, mahli pa 3—4 skazy źviazać, nia tolki «tak» ci «nie». Nu, i praz znajomych tych milicyjantaŭ mnie potym pieradavali, što ich prymušajuć, jany zakładniki systemy… Ja spačatku reahavaŭ emacyjna: dyk, moža, varta pamianiać prafesiju, kab pačać siabie pavažać? Ale kali 10—15 hadoŭ adpracavaŭ u adździaleńni i bolš ničoha nia ŭmieješ, čaho jašče čakać?»
Pavodle Ramualda Ŭłana, tym časam žarści razharelisia ŭ čacie «Čutki Smarhoniaŭ», jaki i daŭ nahodu da kryminalnaj spravy: idejnyja «jabaćki» zapatrabavali vyklučyć jaho z supołki.
Ofis abahravajecca dziadoŭskim sposabam
«Heta samaja bujnaja supołka pra žyćcio Smarhoniaŭ, ja taksama aktyŭny jaje ŭdzielnik. Tam sapraŭdnaja virtualnaja sieča, bo na miascovyja temy pościać i tak zvanyja «jabaćki». Naturalna, šmat chto vykazvajecca pra palityku, a ŭ łukašystaŭ lubaja krytyka vyklikaje prystup šalenstva. Kali zaviali kryminalnuju spravu, «rašeńniem hrupy» navat sprabavali mianie adtul vydalić. Naładzili hałasavańnie, adnak tolki 17% tuju prapanovu padtrymali. Astatnija 83% paŭtaryli tezis, što ŭ dyskusii naradžajecca iścina. Kamu heta nie pasuje, uklučajcie BT, voś dzie raj dla «zastabiłaŭ»», — kaža Ramuald Ułan.
Zhodna z pratakołam vobšuku, u ofisie pradprymalnika zabrali 13 «tavarnych pazycyj»: pryntery, systemnyja bloki, telefony, fłeški i h.d. Niahledziačy na vyniesieny prysud, niekatoryja rečavyja dokazy viarnuć užo nia ŭdasca. Naprykład, hałoŭnuju «zbroju złačynstva» — kamputar z nośbitami. Taksama pad harantyi spłaty prysudžanych sumaŭ aryštavali aŭtamabil.
«Sudovym rašeńniem PEVM kanfiskujecca ŭ dachod dziaržavy — havorka pra persanalny kamputar i manitor. Choć z takoj lohikaj chutka i meblu pačnuć zabirać, na jakoj abstalavańnie stajała, i dom, dzie ŭčyniałasia «złačynstva». A ŭ mianie tam usie napracoŭki za apošnija 15 hadoŭ — jak začynili hazetu i my ad 2006-ha raspačali novuju dziejnaść. Z archivu možna było ŭsio chutka padniać — tyja ž vizytoŭki — tolki adkarektavać dadzienyja. Plus ajcišnik, jaki pazyčyŭ kamputar jašče ŭ vieraśni, paśla pieratrusu i kanfiskacyi, namiaknuŭ, što ŭ jaho taksama staić praca. Treba viartać, i tak mocna dapamoh».
«Va ŭmovach biezzakońnia rychtujusia da horšaha»
Abarona Ramualda Ŭłana rychtujecca abskardzić prysud. Ale z ulikam aryjentavanaści systemy na toje, kab pakazalna pakarać usich «parušalnikaŭ spakoju», u pośpiech apelacyi jon nia vieryć. Paralelna dumaje, jak zachavać spravu na vypadak vymušanaj adsutnaści.
«Biezumoŭna, rašeńnie abskardzim. Ale ž viedajecie, jakaja sytuacyja z pravasudździem u krainie, absalutna mizernaja imaviernaść, što źmieniać prysud abo nakirujuć spravu na novy razhlad. Tamu rychtujemsia da horšaha scenaru, to bok da realnaj «chimii». Paŭstała jašče zadača pieradać spravu ŭ nadziejnyja ruki, bo šmat niuansaŭ navat na ŭzroŭni taho, kab nia stracić pastaŭščykoŭ kubkaŭ, kalendaroŭ, majek. Znoŭ ža, techničnyja tonkaści z drukam, ramontam abstalavańnia i h.d. Žonka budzie pracavać na paŭstaŭki, kab praces nie spyniaŭsia. Pastarajusia zakryć jašče niekalki pazycyj».
Ramuald Ułan nia biarecca pradkazać, kudy jaho raźmiarkuje penitencyjarnaja systema. Adno viedaje, što bližejšyja ad Smarhoni miescy abmiežavańnia voli skasavanyja.
«Pakolki ź dziasiatak takich miescaŭ pa Biełarusi, možna apynucca dzie zaŭhodna. Bližejšyja byli ŭ Marośkach pad Maładečnam i kala Ašmianaŭ — praŭda, kažuć, užo pazačynialisia. Viedaju, što adpraŭlajuć u Miensk, cełyja kamandy «chimikaŭ» na MAZie pracujuć, adna ŭstanova jakraz nasuprać, na vulicy Sacyjalistyčnaj… U lubym vypadku składana ŭśviadomić, što ŭ 55 hadoŭ možna paciarpieć za toje, čaho nie ŭčyniaŭ. Asabista ja ŭsprymaju heta jak nieprychavany palityčny cisk. Uziali na kručok i ciapier raskručvajuć, kab maksymalna vycisnuć z hetaj spravy».
Pavodle surazmoŭcy, pra zamoŭny charaktar śviedčyć chutkaść, ź jakoj jaho asudzili, i faktyčna maksymalnaje z mahčymych pakarańniaŭ. Niezdarma dziasiatki ludziej, jakija sabralisia 5 studzienia ŭ sudovaj zali, sustreli vyrak hučnym skandavańniem: «Hańba!».
«Prynieśli ŭ achviaru, bo tak i nie znajšli, chto tyja ŭlotki vyrablaŭ, kleiŭ. Sprava zaviedzienaja, ale, miarkuju, jana patonie ŭ śledčych kabinetach. Akazaŭsia vinavaty tolki ŭ tym, što adlustravaŭ fakt na staronkach pablika «Čutki Smarhoniaŭ» — padliŭ aleju ŭ ahoń. Treba pryznać, rezanans byŭ vielmi mocny, u dzień źjaŭleńnia ŭlotak horad litaralna hudzieŭ. Nadzvyčaj śmieły ŭčynak miascovych partyzanaŭ, jakija apublikavali dadzienyja milicyjantaŭ. Prynamsi na tym etapie infarmacyjnaj vajny suprać achoŭnikaŭ režymu ŭdar byŭ naniesieny balučy. U nievialikim horadzie, dzie ŭsie na vidu, heta sapraŭdy mieła efekt bomby».
«Naŭmysna vyciskajuć, kab nie ŭpłyvaŭ na nastroi ludziej»
Tym časam paplečniki Ramualda Ŭłana raspačali zbor podpisaŭ u padtrymku čałavieka, jaki, na ich pierakanańnie, za try dziasiatki hadoŭ plonnaj pracy na karyść horadu varty miesca na došcy honaru — jana jakraz za paŭsotni metraŭ, pad rajvykankamam. Zamiest hetaha jamu abmiažoŭvajuć volu.
«Ja ŭdziačny našym ludziam za salidarnaść, spadziajusia, taki dobry šlejf pamiaci pra «Novuju hazetu Smarhoni». U maštabach rehijonu heta było, bieź pierabolšvańnia, upłyvovaje vydańnie, my davali vykazacca ŭsim bakam, kab była abjektyŭnaja infarmacyja. A pakolki ja stajaŭ la vytokaŭ prajektu, mianie ź im asacyjujuć, lahičnaja i padtrymka. Bo bačać, što maja pazycyja nie źmianiłasia: i publična, i ŭ sacsietkach ja adkryta vykazvaju niazhodu z falsyfikacyjami, hvałtam siłavikoŭ. Adpaviedna, ułady robiać usio, kab nie było niezaležnaha, praŭdzivaha hołasu. Nu, i voś takimi karnymi metadami vyciskajuć mianie, kab nie ŭpłyvaŭ na nastroi haradžanaŭ».
Niahledziačy na praciahłyja vychodnyja, u ofisie Ramualda Ŭłana šmatludna — jon pracuje štodnia. Naviedniki ŭ razmovach pryznajucca, što mahli b zrabić kserakopiju na pošcie ci ŭ biblijatecy, dzie pasłuha na kapiejku tańniejšaja, ale admysłova iduć, kab dapamahčy ziemlaku ŭ składany peryjad.
«I heta rasčulvaje da śloz. Navalilisia značnyja vydatki: pad 3 tysiačy za «maralnyja pakuty» adnym tolki milicyjantam, bolš za 600 rubloŭ sudovaja pošlina. Ciapier užo zrazumieła, što nia viernuć kamputar, nieabchodna kuplać novy. Dziakuj bohu, kali kinuŭ klič dapamahčy z zahruzkaj i zamaŭlać pasłuhi, pajšoŭ vał klijentaŭ. Niejmavierna ŭzrušany nieabyjakavaściu i dapamohaj. Ščyra skažu: paśla sudu nia čuŭ nivodnaha krytyčnaha vodhuku na svoj adras. Choć nie: jak zakruciłasia historyja z ulotkami, prychodziła pažyłaja žančyna, łajałasia, abaraniała milicyjantaŭ. A bolš nikoha, chto b zajaviŭ: «Raman, ty nia maješ racyi». Naadvarot: «My za ciabie, razumiejem, za što zmahajeśsia i čamu sadžajuć».
Ciažka raźvitvacca ź miescam, ź jakim źviazanyja 25 hadoŭ pracy
Zrešty, z afarmleńniem statusu fihuranta kryminalnaj spravy aktyvizavalisia i roznaha kštałtu kantralory — padatkoŭcy, pažarnyja, sanepidemstancyja. «Supadzieńnie? Nia dumaju», — žartam cytuje surazmoŭca rasiejskaha teleprapahandysta.
«Padatkovaja zapatrabavała tłumačeńnia krynicy dachodu za 2010—2013 hady, — pakazvaje jon «list ščaścia». — Mušu zhadać, jakuju 10 hadoŭ tamu mašynu pradaŭ, jaki atrymaŭ prybytak i h.d. Jak i z pažarnymi: u kancy taho hodu dasłali pradpisańnie až z 16 punktaŭ. Tak, stajaŭ vohnietušyciel 2003 hodu vypusku. Heta jakraz pik supraćstajańnia pa hazecie, kali nas pačali kašmaryć i ŭ 2005-m dacisnuli. Ale 17 hadoŭ nie prychodzili! A pačałosia śledztva, tut ža źjavilisia. Nu, i sanepidemsłužba, kudy biaź ich. Bałazie, adčapilisia, jak pastavili dazatary, vyviesili abjavy pra maski. Tamu skažu tak: pieršaja chvala represij nakryła mianie ŭ pieršaj pałovie nulavych, a 2020-y aznamienavaŭ saboj druhuju».
Ramuald Ułan naradziŭsia ŭ 1965 hodzie ŭ vioscy Hieluny na Astravieččynie. Skončyŭ mechanika-matematyčny fakultet Biełdziaržuniversytetu, pracavaŭ systemnym prahramistam u smarhonskaj filii «Pryjorbanku». U 1996-m zasnavaŭ niezaležnuju «Novuju hazetu Smarhoni».
Paśla likvidacyi ŭładami vydańnia ŭ 2005 hodzie pieraaryjentavaŭsia na drukarskija pasłuhi. Sioleta 5 studzienia sud Smarhonskaha rajonu pakaraŭ pradprymalnika 2,5 hadami abmiežavańnia voli za nibyta «paklop» na supracoŭnikaŭ milicyi. U abvinavačanaha jość miesiac, kab abskardzić vyrak.
