— Apošnimi dniami hučać mierkavańni, što ŭłady ŭžo faktyčna pryniali rašeńnie pajści na dadatkovuju hrašovuju emisiju, to bok pačać drukavać hrošy. Ci jość u vas źviestki pra heta, ci jość niejkija prykmiety, što praces drukavańnia hrošaj užo pačaŭsia?
— Ni paćvierdzić, ni abvierhnuć infarmacyju pra hrašovuju emisiju pakul nie mahu. Pakul nia budzie aficyjnych dadzienych za novy peryjad — nichto hetaha dakładna nia skaža.
Ale dymu biez ahniu, najchutčej, nie byvaje. Za apošnija miesiacy my nazirajem chraničnaje paharšeńnie finansaŭ dziaržaŭnych pradpryjemstvaŭ. I ideja, što ich treba padtrymać ź dziaržaŭnaha biudžetu, panuje ŭ peŭnych kalidorach ułady niedzie z krasavika minułaha hodu. Ale bolšuju častku 2020-ha znajści sposaby vyrašyć hetuju prablemu było mahčyma inšymi instrumentami, biez drukavańnia novych hrošaj. Častkova za košt rezervaŭ, nazapašanych za minułyja hady, častkova za košt resursaŭ bankaŭ.
A na pačatku hetaha hodu skłałasia ŭžo inšaja sytuacyja. Dziaržpradpryjemstvy pa-raniejšamu ŭ hłybokaj jamie, patrabujuć usio bolš resursaŭ, a vykarystoŭvać tyja staryja metady, što ja pieraličvaŭ, užo niemahčyma. Tamu ja baču ŭzmacnieńnie cisku na Nacbank, z patrabavańniem źmiakčyć manetarnuju palityku. Pakul, kali ja analizuju statystyku, ja nia maju padstavy kazać, što Nacbank zdaŭsia i pačaŭ drukavać hrošy.
— Ale z vašaha analizu (i mierkavańniaŭ inšych niezaležnych ekanamistaŭ) vynikaje, što ŭ ekanamičnych uładaŭ i vychadu nijakaha inšaha niama? Akramia taho, kab drukavać hrošy ci brać novyja pazyki. Bo inačaj što? Źmianšać zarobki i pensii? Nia samaja spryjalnaja sacyjalnaja i palityčnaja sytuacyja dla hetaha.
— Sapraŭdy, treba razumieć, što dobrych, cudoŭnych mechanizmaŭ vyrašeńnia prablemy zaraz niama. Kali praciahvać padtrymlivać usie dziaržaŭnyja pradpryjemstvy, vypłačvać tam usie zarobki, nie skaračać ludziej — tady zastajecca tolki toje, što vy skazali: drukavać hrošy ci brać novyja pazyki.
Nacbank kaža, što treba hladzieć na kožnaje pradpryjemstva i zajmacca abmiežavańniem vydatkaŭ. Taksama Nacbank ciśnie na banki, kab tyja mienš hrošaj vydavali na chatnija haspadarki i bolš na karparatyŭny sektar. To bok choča źniać ciažar ź siabie i pierakłaści na kamercyjnyja i dziaržaŭnyja banki.
— Jość jašče adzin varyjant, jaki vykarystoŭvajuć mnohija dziaržavy ŭ krytyčnyja momanty, — heta pryvatyzacyja. Skinuć stratnyja pradpryjemstvy ź dziaržaŭnaj dapamohi, kab novyja pryvatnyja ŭłaśniki, jakija aśmielacca ich kupić, nieśli hety ciažar sami. Ale my razumiejem, što taki varyjant niemahčymy ŭ Biełarusi z palityčnych pryčyn — Łukašenka pra heta nieadnarazova kazaŭ.
— Tak, najpieršaja pryčyna — palityčnaja, heta kanceptualny čyńnik, čamu pryvatyzacyja na dadzieny momant niemahčymaja. Ale navat kali pra jaho na chvilinku zabycca, to zastajucca jašče dva techničnyja momanty.
Pa-pieršaje, heta nia robicca chutka, u samych udałych vypadkach — heta paŭhoda. Druhoje — pavodle acenak, rynkavy košt top-20 biełaruskich hihantaŭ siońnia nie pieravyšaje 5 miljardaŭ dalaraŭ. Heta vielmi mała, hetaja vieličynia niesupastaŭnaja z tym, kab stracić kantrol nad dziaržaŭnym sektaram. To bok pryvatyzacyja nia moža zabiaśpiečyć zakryvańnie dzirak chacia b na niekalki hadoŭ.
— Inšy varyjant — brać novyja pazyki. Jak paviedamiŭ Pavał Łatuška, Miensk vyrašyŭ raźmiaścić dziaržaŭnyja ablihacyi na Maskoŭskaj biržy (bo na zachodnich biržach z palityčnych pryčyn nichto ich kuplać zaraz nia budzie). Łatuška papiaredziŭ patencyjnych pakupnikoŭ, što budučaja biełaruskaja demakratyčnaja ŭłada nie pryznaje hetyja daŭhi, jakija źjaviacca paśla žniŭnia 2020 hodu.
— Kali pahladzieć u zakon ab biudžecie, možna zrabić vysnovu, što dziaržava nie nastolki raźličvaje na novyja pazyki ŭ paraŭnańni ź minułym hodam. Toj miljard, jaki ŭžo atrymali ad Rasiei, i abiacanyja 500 miljonaŭ, jakija jašče daduć, — razhladajucca jak toje, što zabiaśpiečyć zbalansavanaść płaciažoŭ pa źniešnim doŭhu na hety hod. Ź biudžetnaha planu vynikaje, što treba jašče 500 miljonaŭ — heta nia tak šmat.
Hałoŭnaja prablema — što na dobrych rynkavych umovach zdabyć takija hrošy budzie amal niemahčyma. Pa-druhoje, dadatkovyja 500 miljonaŭ — heta samaja minimalnaja patreba. Na fonie deficytu biudžetu dadatkovyja źniešnija pazyki byli b vielmi patrebnyja ŭładzie. Dzie ich znajści? Uźnikaje ideja pra rasiejski rynak. Ci adabjucca na rasiejskim rynku ablihacyjaŭ palityčnyja ryzyki? Dumaju, tak, ale ŭ mienšym abjomie. Hrošy možna budzie pazyčyć, ale pad vielmi vialikija pracenty.
Ja amal upeŭnieny, što ŭsie novyja kredyty, jakija voźmie biełaruskaja ŭłada, buduć daražejšyja, čym raniej. Što jany paličać mienšym złom (brać pad vysokija pracenty ci paciarpieć), mnie skazać ciažka.
— Mnie padajecca, kali prypiakaje, to ŭsie arhumenty pra metazhodnaść adchilajucca, buduć brać pad lubyja pracenty, pavodle pryncypu «paśla nas choć patop».
— Mahčyma. Nieekanamičnyja mierkavańni tut sapraŭdy buduć na pieršym miescy. Ale nia vyklučana, što vybieruć i varyjant 2020 hodu — pakrysie adusiul skaračać, nie pierastupać finansavyja čyrvonyja linii ŭ niejkim adnym kirunku.
— Vy skazali, što na hety hod biudžet zaplanavany z deficytam. U jakich sferach adbuducca najbolš prykmietnyja skaračeńni vydatkaŭ, dzie buduć abrazać?
— Možam bačyć, što skaračajecca ŭ asnoŭnym kirunak investycyjnych, kapitalnych vydatkaŭ, roznyja halinovyja prahramy. Biudžet nie praduhledžvaje radykalnaha skaračeńnia vydatkaŭ, ułada choča skarystać usie nazapašanyja raniej rezervy, kab paźbiehnuć radykalnaha skaračeńnia raschodaŭ.
Na 2021 hod asnoŭnaja krynica finansavańnia hetaha deficytu — tyja rezervy, jakija byli nazapašanyja z praficytaŭ minułych hadoŭ. Jany buduć vykarystanyja amal pad nul. Heta taja paduška biaśpieki, jakaja była stvoranaja za niekalki minułych hadoŭ. Za hety hod jana budzie vykarystanaja amal usia.
