Fota Nadziei Bužan
Pa fakcie pažaru ŭ Budsłavie Śledčy kamitet pačaŭ kryminalnuju spravu pavodle artykułu «Parušeńnie praviłaŭ pažarnaj biaśpieki asobaj, adkaznaj za ich vykanańnie» (č. 2 art. 304 KK). Maksymalnaje pakarańnie — 3 hady kalonii.
Ciapier admysłoŭcy čyściać dach, idzie abśledavańnie budynku. Vierniki i nieabyjakavyja ludzi źbirajuć srodki na adnaŭleńnie.
Pra pieršačarhovyja zadačy ŭ restaracyi śviatyni «Radyjo Svaboda» pahutaryła z ksiandzom Iharam Łašukom, siabram specyjalnaj kamisii Katalickaj carkvy ŭ Biełarusi, jakaja zajmajecca likvidacyjaj nastupstvaŭ pažaru. Probašč parafii śviatoha Kazimira ŭ Stoŭpcach źjaŭlajecca adnym z asnoŭnych u krainie śviataroŭ, jakija specyjalizujucca ŭ budaŭnictvie i adnaŭleńni kaściołaŭ.
Pra paškodžańni:
«Budynku bolš naškodziła vada»
— Usio jašče ŭ pracesie aceńvańnia. Praz paru dzion budziem viedać. Ale pa maich acenkach, pakolki ja buduju šmat kaściołaŭ, to adnaŭleńnie dachu moža kaštavać ad 300 da 350 tysiač dalaraŭ. Ale šmat škody kaściołu naniesiena vadoju. Dla ścienaŭ hetaja škoda horšaja, čym ad samoha pažaru. Možna skazać, što budynku bolš naškodziła vada. Treba budzie abaviazkova rabić adnaŭleńnie ścienaŭ zvonku i znutry. Dumaju, treba budzie patracić sama mieniej 1,5 miljona dalaraŭ, kab pryvieści kaścioł u Budsłavie niachaj nie ŭ ekskluziŭny, ale ŭ dobry stan. Heta majo pryvatnaje mierkavańnie.
Pra zbor srodkaŭ:
«Navat bieź vialikaha ŭmiašańnia dziaržavy my źbiarom usie srodki»
Na rachunak kaścioła pieraviedziena ŭžo zvyš za 350 tysiač rubloŭ, ale sabrana značna bolš. Sprava ŭ tym, što ŭ hetuju niadzielu vierniki va ŭsioj Biełarusi źbirali hrošy ŭ parafijach, jany buduć pieradadzienyja ŭ najbližejšy čas. Dumaju, tam budzie nia mienš. Navat bieź vialikaha ŭmiašańnia dziaržavy my źbiarom usie srodki. Miarkuju, šmat srodkaŭ nam dapamohuć sabrać biełarusy zamiežža, i Vatykan dapamoža.
Pra zajavu «biez hosudarstva ni čierta nie sdiełajut»:
«Chacia b vyzvalili ad padatku»
— My pakul usio robim sami, bieź dziaržavy. Nia tolki adnaŭlajem kaścioły, ale i budujem novyja. I srodki na heta iduć značna bolšyja, čym tut. Ja ŭsio žyćcio buduju kaścioły, dyk ja adzin patraciŭ značna bolš srodkaŭ. Heta bolš zajzdroślivaje vykazvańnie, bo ŭsie ž bačać, što ludzi źbirajuć i źbirajuć šmat. Napeŭna, my budziem prasić dziaržavu, kab nas chacia b vyzvalili ad padatku na dadanuju vartaść. Pa zakonie pomniki architektury vyzvalajucca ad PDV pry restaŭracyi i PDV na materyjały.
Pra asnoŭnyja raboty:
«Kali budziem dziejničać pavolna, to vydatkaŭ budzie jašče bolš»
— Pačynać nieabchodna z novaha dachu. I nieadkładna. Bo daždžami, vadoju narobicca pracy jašče bolš i vydatkaŭ budzie bolej, kali my budziem dziejničać pavolna. Vada ž imhnienna razmyvaje ŭsio navokał. Ścieny i tak joju ŭžo paškodžanyja. Treba adnaŭlać staradaŭnija freski, a heta vielmi doraha. Vada mahła zajści pamiž tynkam i cehłaju. I ŭ vyniku spatrebicca šmat kaštoŭnych materyjałaŭ, kab fresku znoŭ zmacavać sa ścianoju. Daviadziecca rabić tak zvanuju adsiečnuju hidraizalacyju, jakoj niama ŭ starych budynkach. Heta vielmi darahi materyjał. Vada paškodziła i padłohu, jaje treba ŭsiu zdymać. Tam usio nasyčana vadoju. Vada prosta staić u padvale.
Za niekalki miesiacaŭ, da vosieni, varta ŭžo zrabić dach. Heta mahčyma. A rešta rabot budzie praciahvacca hadami. Budsłaŭ ža samy vialiki kaścioł u Biełarusi.
Ab pryčynie pažaru:
«Niadaŭna rabili hruntoŭny ramont elektryki»
— Aficyjnaja pryčyna pakul nieviadomaja. Usie ŭ zdahadkach. Razhladajecca, naprykład, niaspraŭnaść elektryčnaj pravodki. Ale sprava ŭ tym, što zusim niadaŭna, paru hadoŭ tamu, u Budsłavie rabili hruntoŭny ramont elektryki. I kažuć, što kaścioł byŭ davoli mocna zabiaśpiečany. Ale śviatar što moža pra heta viedać? Jon ža nie specyjalist. Navat kali elektryki niešta zrabili niadobrasumlenna, to jak jon moža daviedacca pra heta?
Pra adsutnaść supraćpažarnaj biaśpieki:
«Hety duš dla kaścioła — vielmi škodnaja sprava»
— U staražytnych kaściołach takoha niama, jana ŭstaloŭvajecca pieravažna ŭ novych kaściołach. I takoje ŭ nas užo jość. Hetaja systema — vielmi darahaja sprava. Ale jość jašče i inšaje pytańnie: jak toj kazaŭ, hrabli ŭ žyćci taksama stralajuć adzin raz. Na hetuju systemu možna vydatkavać mnostva hrošaj, i jana nikoli nie prydasca. A moža zdarycca tak, što adbudziecca pažar i jana nie spracuje. Aprača taho, hety duš dla chrama — vielmi škodnaja sprava. Kali niešta zaharajecca, to jon tady palivaje ŭsio: ałtary, abrazy, karciny. A jana moža spracavać i tady, kali niama pažaru. Heta vielmi składanaja sprava, asabliva dla histaryčnych zabudovaŭ.
Pra kryminalnuju spravu:
«Uzharańnie pačałosia z dachu. Chto i što moža tut niešta viedać?!»
— Kaścioł u Budsłavie — heta pomnik architektury. Tamu pa fakcie zavodzicca kryminalnaja sprava. Buduć šukać «krajniaha». Navat kali ŭ kaściole jość adkazny, śviatar skažam, to jon ža nia moža biehać 24 hadziny pa kaściole i hladzieć, ci ŭsio ŭ paradku. Uzharańnie pačałosia z dachu. Chto i što moža tut niešta viedać?! Heta vielmi padobna na pažar u sabory Paryskaj Božaj Maci. Tam taksama ŭsio pačałosia z dachu. Šmat kaściołaŭ hareła i haryć. I čamuści vielmi časta heta pačynajecca z dachu.
Pra toje, dzie ciapier abraz:
«Miesca nie ahučvajecca»
— Abraz Maci Božaj — heta našaja śviatynia. Jon znachodzicca ŭ nadziejnym miescy, jakoje navat nie ahučvajecca. Čamu? Jość takaja prymaŭka: chto sam siabie ścieraže, taho j Boh bieraže.
Pra štohadovy fest:
«Spadziajomsia, što źbiarecca šmat ludziej»
— Uračystaść adbudziecca. Sioleta buduć i pryvatnyja pałomnictvy, vialikich nia budzie. Ale my spadziajomsia, što źbiarecca šmat ludziej. Tak zvanyja «pravaachoŭniki» ažno praźmierna namahajucca achoŭvać mierapryjemstva, kab źmienšyć udzieł, na maju dumku. Tut taksama ŭsio budzie rabicca dla hetaha, kab ludzi nia trapili ŭ kaścioł. Chacia pa Biełarusi niamała razburanych kaściołaŭ, ludzi tudy chodziać, i nichto hetaha nie achoŭvaje.
Pra čakańni ad biełarusaŭ:
«Biełarus biełarusu biełarus»
— Za peryjad pandemii biełaruskija kataliki mocna zhurtavalisia. Biada zaŭsiody daje taki vynik. Praŭda, jość ža ludzi, jakija robiać usio mahčymaje, kab takoha jadnańnia nie adbyvałasia.
Ja źviartajusia da ŭsich ludziej dobraj voli, asabliva biełarusaŭ za miažoj, dapamahčy ŭ hetaj spravie. Ja budu malicca za vas usich, kab Božaja Maci baraniła vas u ciažkuju chvilinu, asabliva ŭ siońniašni składany čas. My prosim zhurtavacca vakoł Budsłava i adnavić jaho. Heta naš nacyjanalny sanktuaryj. Viera zaŭsiody mieła asablivaje značeńnie ŭ žyćci našaha narodu. Jana nas jadnała. Siońnia my za honar kažam: «Biełarus biełarusu biełarus», heta značyć, što čałaviek zaŭsiody dapamoža.
