president.gov.by
Z dakumienta vynikaje, što ekśpierty praanalizavali pratestnuju aktyŭnaść biełarusaŭ i zrabili zachady, kab bolej hetaha nie dapuścić. Da taho ž, prapanujuć uvieści takija patrabavańni da kandydata ŭ prezidenty, što Łukašenka ŭ svoj čas nie zmoh by navat bałatavacca pa takich praviłach.
U prajekcie Kanstytucyi prapanujuć zamacavać, što «dziaržava zabiaśpiečvaje zachavańnie histaryčnaj praŭdy i jaje pamiaci pra hieraičny podźvih biełaruskaha naroda pry abaronie Ajčyny u čas VAV». Taksama adznačajecca, što «Biełaruś raźvivaje atamnuju enerhietyku ŭ mirnych metach, zabiaśpiečvaje biaśpieku pry vytvorčaści i vykarystańni atamnaj enerhii».
Uličyŭšy hramadskuju aktyŭnaść pa «darmajedskim dekrecie», u Kanstytucyi chočuć zamacavać pałažeńnie, što «kožny pavinien prajaŭlać sacyjalnuju adkaznaść, svajoj pracaj ci inšaj hramadska karysnaj dziejnaściu unosić układ u ažyćciaŭleńnie zadač dziaržavy i hramadstva».
Dziaržaŭnyja orhany zmohuć admović razhladać kalektyŭnyja zvaroty i bolš nie pavinny piśmova heta abhruntoŭvać. Heta vyhladaje adkazam na šmatlikija pietycyi, jakija biełarusy adpraŭlali čynoŭnikam apošnija hady.
Uvodzicca instytut upaŭnavažanaha pa pravach čałavieka, pytańnie heta abmiarkoŭvajecca bolš za 20 hod, na adnych z vybaraŭ kandydat Łukašenka navat upisaŭ hetaje abiacańnie ŭ svaju prahramu, ale tak jaho i nie vykanaŭ. Ambudsmena budzie pryznačać prezident na piać hod sa szhody vierchniaj pałaty parłamienta.
Adzin z pazityŭnych momantaŭ prajekta Kanstytucyi — dazvolić hramadzianam napramuju źviartacca ŭ Kanstytucyjny sud, kali jany ličać što pry razhladzie ich spravy byli parušanyja kanstytucyjnyja pravy.
Da pramych vybaraŭ, jakija jość u Biełarusi ciapier, prapanujuć dadać uskosnyja vybary, kali deputataŭ buduć abirać pradstaŭniki vybarcaŭ. Vyłučać kandydataŭ u deputaty dazvolać palityčnym partyjam. Uvodzicca «adziny dzień hałasavańnia».
Z Kanstytucyi chočyć vyklučyć artykuł, jaki dazvalaje vybarcam adklikać deputata, kali jany stracili da jaho davier. Iznoŭ pryvitańnie z «haračaha» 2020 hodu, paśla vybaraŭ biełarusy masava źbirali podpisy za adchileńnie deputataŭ i navat źviartalisia ŭ sud, ale biezvynikova.
U prajekcie prapisanyja novyja patrabavańni da prezidenta — im moža stać čałaviek, nie maładziejšy za 40 hod (ciapier — 35, Alaksandr Łukašenka staŭ prezidentam, kali jamu było 39 hod), jon pavinien nie mienš za 20 hod pierad vybarami pražyć u Biełarusi i nie pavinien mieć zamiežnaje hramadzianstva abo dazvoł na žycharstva za miažoj.
Adzin čałaviek moža być prezidentam nie bolej za dva terminy.
Na čas kiravańnia krainaj prezident pavinien prypynić siabroŭstva ŭ palityčnaj partyi.
Zvužajucca niekatoryja paŭnamoctvy prezidenta, napyrkład, admianiać akty ŭrada, pryznačeńni ažyćciaŭlaje sa zhody ŭradu.
Daterminova adchilić prezidenta možna, kali jon nie moža praciahvać słužbu pa stanie zdaroŭja, vyrašać heta budzie parłamient. Usienarodny schod nadzialajuć pravam adchilić prezidenta, kali toj pajšoŭ na dziaržaŭnuju zdradu ci ździejśniŭ inšaje ciažkaje złačynstva. Prezident u adstaŭcy budzie mieć niedatykalnaść, utrymlivać i achoŭvać jaho i jahonuju siamju paśla adstaŭki budzie dziaržava.
Termin paŭnamoctvaŭ parłamienta pavialičvajecca — piać hod. Prezident budzie pazbaŭleny prava vydavać časovyja dekrety, jakija majuć siłu zakona.
Novy razdieł u Kanstytucyi pryśviečany Usienarodnomu schodu, kudy buduć uvachodzić usie dieputaty parłamienta, miascovyja deputaty z usioj krainy. Schod budzie vyznačać stratehiju raźvićcia dziaržavy, vyznačać, jak pryjści da sacyjalna-palityčnyj stabilnaści, budzie zasłuchoŭvać prezidenta i premjera, inšych čynoŭnikaŭ.
Pry patrebie Schod budzie vyrašać pytańnie, ci byli lehitymnymi prezidenckija vybary.
Jak buduć prymać papraŭki ŭ Kanstytucyju? Aŭtary prapanujuć raździeły, jakija datyčać kanstytucyjnaha ładu, pravoŭ i svabod hramadzian, orhanach dziaržaŭnaj ułady (u tym liku prezidenta i parłamienta), prymać na refierendumie. Astatnija punkty addać na vyrašeńnie parłamientu. Dadatkova adznačajecca, što ŭ čas nadzvyčajnaj situacyi ni hałasavańniaŭ, ni źmienaŭ u Kanstytucyju być nie moža.
Nahadajem, staršynia vierchniaj pałaty parłamienta Natalla Kačanava zajaviła, što da 1 žniŭnia prajekt Kanstytucyi pieradaduć na razhlad Łukašenku. «Viadoma, heta nie kančatkovy varyjant, — zajaviła čynoŭnik. — Budzie ŭsienarodnaje abmierkavańnie. Płanujecca, što ŭ pačatku 2022 hoda abnoŭlenaja Kanstytucyja budzie vyniesiena na refierendum».
