Fota z Belta.by
Maładyja irakskija kurdy bolš nie abmiarkoŭvajuć futboł ci navučańnie, usie razmovy ciapier — pra adjezd u Jeŭropu. 8 listapada bolš 50 maładzionaŭ źjechali z Chadžyjavy, horadu z nasielnictvam mienš za 15 000 čałaviek. Takaja masavaja imihracyja ŭražvaje ŭ siońniašnim Iraku, bo čas ciapier adnosna mirny.
Kali 17-hadovaha chłapca z Chałabdžy, horadu, u jakim była ŭžytaja chimičnaja zbroja ŭ 1988 hodzie, papiaredzili pierad adjezdam, što jaho čakaje vielmi niebiaśpiečny šlach napieradzie, jon adkazaŭ: «Navat viedajučy, što mianie čakaje śmierć napieradzie, ja nie chaču pamirać tut».
Masavy adjezd moładzi siońnia nahadvaje pra časy, kali tryccać hod tamu horad byŭ zrujnavany. Chałabdža — adzin z haradoŭ, jakija vymirajuć, bo žychary vyjazdžajuć u emihracyju.
Śviet pačuŭ pra mihrantaŭ-kurdaŭ, kali tysiačy biežancaŭ pačali pierachodzić biełaruskuju miažu z Polščaj, raspačynajučy novy kryzis na ŭschodniaj miažy Jeŭrapiejskaha Sajuza.
ZŠA i ES abvinavačvajuć Biełaruś u vykarystańni hetych mihrantaŭ u jakaści zbroi. Z červienia 2021 hodu Biełaruś aktyŭna dapamahała hramadzianam Iraku atrymlivać vizy, spraščajučy raniej zabłytany praces dla tysiač mihrantaŭ, jakija ŭ vyniku prylacieli ŭ krainu i žyvuć na lasistych miascovaściach, bieź ježy i dachu nad hałavoju. Stvaryŭšy taki štučny mihracyjny kryzis, Minsk adnačasova adciahnuŭ uvahu śvietu ad svaich unutranych spraŭ i adpomściŭ Bruselu za sankcyi. I, pa vialikim rachunku, kurdy stali pieškami ŭ hieapalityčnaj hulni Rasii i ZŠA.
Emihracyja kurdaŭ ciapier jak padčas vajny
Mihranty biahuć ź Iraku nie tamu, što ich žyćciam niešta pahražaje, a praz kiepskija ekanamičnyja ŭmovy.
Z 2014 hodu u Kurdystanie — vysokija pakaźniki biespracoŭja i nizkija zarobki. Urad nie zmoh pracaŭładkavać 98% vypusknikoŭ univiersitetaŭ. Tyja, chto moža znajści pracu, zvyčajna doŭha na joj nie zatrymlivajucca.
Kurdystan ź ciažkaściu daje rady svajmu finansavamu siektaru, pakolki Bahdad pakryvaje tolki častku jaho finansavych patreb u suviazi z daŭnim kanfliktam pamiž Bahdadam i kurdskim Erbilem. Dola Kurdystanu ŭ biudžecie zaležyć ad praporcyi jaho nasielnictva ŭ adnosinach da ŭsiaho nasielnictva Iraku, a heta značyć, što novaja chvala mihracyi naniasie dadatkovy ŭdar pa tych, chto zastaniecca.
Da taho ž, prykładna 95% mihrantaŭ u Jeŭropu — heta mužčyny, pakolki kansiervatyŭnyja paradki ŭ kurdskim hramadstvie nie dazvalajuć žančynam padarožničać biez supravadžeńnia mužčyny. Kali sotni tysiač kurdaŭ źjeduć, rehijon sutykniecca z novaj demahrafičnaj prablemaj u budučyni, jakaja jašče bolš źnizić biudžet rehijona, jaho pryvilei i pravy.
Irakskija kurdy pakidajuć svaje damy ŭ takich vialikich kolkaściach, što nahadvajuć siryjski sychod časoŭ hramadzianskaj vajny. Abdulstar Madžyd, kurdski deputat u Parłamiencie irakskaha Kurdystanu, raskazaŭ, što
37 000 čałaviek vyjechali z Kurdystanu ŭ Jeŭropu tolki sioleta. Mnohija jeduć praz Turcyju ŭ Jeŭropu, inšyja laciać u Biełaruś, kab patrapić u ES.
Pa dannych Hałoŭnaha fondu pa spravach biežancaŭ i pierasielenych asobaŭ (SFRDA), z 2015 hodu z krainy vyjechała 633 273 irakca, 185 prapali bieź viestak, 261 zahinuli.
Bolš 150 000 ź ich — z Kurdystanu, u jakim usiaho žyvie 6 miljonaŭ čałaviek. Ary Džalal, dyrektar fondu SFRDA zajaviŭ, što heta papiarednija dannyja i ŭ ich nie ŭklučanyja źviestki pra niepaŭnahadovych.
Pa papiaredniaj infarmacyi, amal u kožnaj siamji, dzie jość moładź, jość i chacia b adzin emihrant.
Daśledavańnie, jakoje pravodzili ŭ niekatorych rehijonach Sułamanii, vyjaviła, što 46% apytanych płanujuć pakinuć krainu, a 16% nie mohuć źjechać pa finansavych pryčynach.
Bolšaść z tych, chto pakidaje Irak ciapier, hadavalisia ŭ paŭ-demakratyčnaj palityčnaj sistemie i majuć mocnuju vieru ŭ jeŭrapiejskuju demakratyju. Bolš za toje, u ich vialikija płany, jany karystajucca internetam i im padabajecca jeŭrapiejski ład žyćcia.
Sacyjalnyja sietki dapamahli kantrabandystam zmanipulavać hramadskim mierkavańniem i pierakanać ludziej, što varta ryzyknuć i prajści pa niebiaśpiečnym šlachu, navat ryzykujučy žyćciom, aby trapić u Jeŭropu.
Na siońniašni momant, bolš maładych ludziej zahinuła pa darozie ŭ Jeŭropu, čym ad karanavirusu.
Varta pavialičvać inviestycyi ŭ ekanomiku, a nie ŭ vajskovy patencyjał
Adzin kantrabandyst z Kurdystanu raskazaŭ, što čałavieku treba ad 10 da 12 tysiačaŭ dalaraŭ, kab prabracca ŭ Jeŭropu. Heta surjoznaja suma, uličvajučy, što hadavy dachod na dušu nasielnictva ŭ irakskim Kurdystanie składaje 4 tysiačy dalaraŭ. Mnohija siemji pradajuć majomaść, damy, tolki kab dabracca da svajakoŭ, jakija ŭžo atrymali prytułak u Jeŭropie.
Imihracyja kurdaŭ u Jeŭropu — źjava nie novaja. Na siońniašni dzień, u roznych jeŭrapiejskich krainach pražyvaje bolš 1 miljonu irakskich kurdaŭ. Bolšaść imihravali ŭ 1990-yja, kali rehijon nakryła biaźlitasnaja hramadzianskaja vajna. I voś praz tryccać hod samakiravańnia u rehijonie amal taki ž uzrovień mihracyi.
U minułym mihranty źjazdžali z Kurdystanu pa adnym ci pa dva-try čałavieki, ale ciapier ludzi jeduć hrupami pa 50-70 čałaviek.
Naprykład, z adnaho rajonu u Saidsadziku viečaram 20 kastryčnika vyjechali razam 74 maładyja čałavieki. Hetak ža, 19 vieraśnia 420 čałaviek razam pakinuli Sułamaniju, horad, u jakim žyvie 1 miljon 200 tysiač čałaviek, adzin z samych biaśpiečnych haradoŭ Iraku. Takoje ž robicca pa ŭsim Iraku i Kurdystanie.
Chacia ludzi zaŭždy ŭciakali ź Blizkaha Ŭschodu ad niebiaśpieki, apošnija padziei prymušajuć ludziej emihravać najpierš pa ekanamičnych pryčynach.
Zachadu na Blizkim Uschodzie varta surjozna pavialičyć inviestycyi ŭ ekanamičnuju i sacyjalnuju infrastrukturu, a nie tolki ŭkładacca ŭ naroščvańnie vajskovaha patencyjału, jaki chutčej destabilizuje situacyju ŭ rehijonie, čym naadvarot. Kiepski ekanamičny stan varta ŭsprymać jak pahrozu biaśpieki, a nie tolki jak pabočny efiekt niestabilnaści.
«Niekatoryja čakajuć u hatelach, pakul miažu adkryjuć». Pahavaryli z kurdam, jaki adsiadzieŭ za arhanizacyju niezakonnaj mihracyi
Siryjskaha 19-hadovaha chłopca pachavali prosta la polska-biełaruskaj miažy
