Raspytali jurystaŭ, jakija zakony takim čynam parušajuć i siłaviki, i tyja, chto raspaŭsiudžvaje stvorany imi kantent.
«Udzieł u takich videazapisach pavinien być vyklučna dobraachvotnym»
Juryst Andrej Mačałaŭ adznačaje, što samo pa sabie zakanadaŭstva Respubliki Biełaruś nie zabaraniaje zapis i publikacyju «pakajannych» videa. Hrubym parušeńniem źjaŭlajecca nie sam fakt ich zapisu i apublikavańnia, a toje, jakim čynam ludziej prymušajuć zrabić heta.
Andrej Mačałaŭ
«Pa-pieršaje, udzieł u takich videazapisach pavinien być vyklučna dobraachvotnym, achvota čałavieka pavinna być niedvuchsensoŭna vykazanaja. Luby fizičny ci psichałahičny ŭpłyŭ tut vyklučajecca.
Pa-druhoje, kožny zatrymany maje prava na abaroncu z momantu faktyčnaha zatrymańnia. Adpaviedna, rabić takija videazapisy treba tolki paśla kansultacyi z advakatam.
Nu, i treciaje, što važna ŭličvać: pry pieradačy padobnych videazapisaŭ śledčym dla publikacyi pavinny vykonvacca pryncypy i zadačy kryminalnaha pracesu.
Heta značyć, śledčamu treba vyrazna prademanstravać, dla čaho jon choča raspaŭsiudzić videazapis mienavita z punktu hledžańnia pryncypaŭ kryminalnaha pracesu. Zadačy raspalvańnia varožaści pamiž hramadzianami i stvareńnie niecenzurnych materyjałaŭ u praŭładnych ŚMI siudy nie ŭvachodziać», — kamientuje juryst.
Z bolšaści raniej apublikavanych «pakajannych» videa bačna, što jany byli zapisanyja paśla ŭžyvańnia ŭ dačynieńni da čałavieka fizičnaha hvałtu (katavańniaŭ/źbićcia) abo ŭ vyniku psichałahičnaha cisku (zapałochvańnia).
«Nie treba być ekśpiertam, kab razumieć, što bolšaść takich videa zapisvajucca suprać voli čałavieka. Hetaja dumka paćviardžajecca i tłumačeńniami ludziej, jakija ŭdzielničali ŭ hetych zapisach i ź jakimi ja sutykaŭsia ŭ siłu svajoj prafiesii», — kaža Andrej Mačałaŭ.
U vyniku padobnych publikacyj i siłaviki, i prapahandysty, jakija nie tolki raspaŭsiudžvajuć roliki, dzie ludzi pryznajuć niejkuju vinu da suda, ale i tyražujuć asabistyja źviestki ludziej (ich adrasy, rod dziejnaści, intymnyja rečy), parušajuć ceły śpis artykułaŭ.
Art. 424 KK — złoŭžyvańnie ŭładaj i słužbovymi paŭnamoctvami. Heta datyčycca, naprykład, śledčych, jakija tyražujuć takija videa nasupierak intaresam słužby (zadańniam i pryncypam kryminalnaha pracesu). U vypadku najaŭnaści nastupstvaŭ dla paciarpiełaha hetaje złačynstva karajecca pazbaŭleńniem voli na termin ad troch da dziesiaci hadoŭ sa štrafam ci biez štrafu i z vyklučeńniem prava zajmać peŭnyja pasady ci zajmacca peŭnaj dziejnaściu.
Art. 203-1 KK — niezakonnyja dziejańni ŭ dačynieńni da infarmacyi ab pryvatnym žyćci i piersanalnych źviestak. Hety artykuł aktualny, naprykład, dla Hryhoryja Azaronka, jaki ŭ svaim telehram-kanale smakuje detali seksualnaha žyćcia zatrymanych biełarusaŭ (maksimalnaje pakarańnie — abmiežavańnie voli na termin da piaci hadoŭ ci pazbaŭleńnie voli na toj ža termin sa štrafam).
Art. 394 KK — prymus da davańnia śviedčańniaŭ. Ën užyvajecca, kali śviedčańni na videa vybili siłaj (karajecca pazbaŭleńniem prava zajmać peŭnyja pasady ci zajmacca peŭnaj dziejnaściu, ci abmiežavańniem voli na termin da troch hadoŭ, ci pazbaŭleńniem voli na toj ža termin z pazbaŭleńniem prava zajmać peŭnyja pasady ci zajmacca peŭnaj dziejnaściu albo biez pazbaŭleńnia.
Toje ž dziejańnie, zroblenaje z hvałtam ci ździekami, karajecca pazbaŭleńniem voli na termin ad dvuch da siami hadoŭ z pazbaŭleńniem prava zajmać peŭnyja pasady ci zajmacca peŭnaj dziejnaściu. Kali ž mieli miesca katavańni, to takija dziejańni karajucca pazbaŭleńniem voli na termin ad troch da dziesiaci hadoŭ z pazbaŭleńniem prava zajmać peŭnyja pasady ci zajmacca peŭnaj dziejnaściu).
Art. 128 KK — złačynstvy suprać biaśpieki čałaviectva. Taksama moža być aktualny, bo ŭklučaje šyroki śpiektr paniaćciaŭ (niezakonnaje ŭtrymlivańnie pad aryštam, katavańni ci akty žorstkaści, što ździajśniajucca ŭ suviazi z rasavaj, nacyjanalnaj, etničnaj prynaležnaściu, palityčnymi pierakanańniami i vieravyznańniem hramadzianskaha nasielnictva i hetak dalej). Padobnyja parušeńni karajucca pazbaŭleńniem voli na termin ad siami da dvaccaci piaci hadoŭ, ci pažyćciovym pazbaŭleńniem voli, ci śmiarotnym pakarańniem.
25-y artykuł Kanstytucyi, jaki kaža: «Dziaržava zabiaśpiečvaje svabodu, niedatykalnaść i hodnaść asoby. Abmiežavańnie ci pazbaŭleńnie svabody mahčyma ŭ vypadkach i paradku, ustalavanych zakonam. Źniavolenaja asoba maje prava na sudovuju pravierku zakonnaści jaje zatrymańnia ci aryštu. Nichto nie pavinien padpadać pad katavańni, žorstkaje, nialudskaje abo źnievažalnaje hodnaść abychodžańnie i pakarańnie, a taksama biez zhody padpadać pad miedyčnyja ci inšyja daśledavańni».
U vypadku sa słužbovymi asobami asobna treba zhadać artykuły Kryminalna-pracesualnaha kodeksa.
Naprykład, častka 1-ja 198 KPK RB kaža nastupnaje:
«Danyja papiaredniaha śledstva ci daznańnia nie padlahajuć razhałošvańniu. Heta mahčyma tolki z dazvołu śledčaha, asoby, jakaja viadzie daznańnie, i tolki ŭ tym abjomie, u jakim imi budzie pryznana heta mahčymym, kali razhałošvańnie nie supiarečyć intaresam papiaredniaha rasśledavańnia i nie źviazana z parušeńniem pravoŭ i zakonnych intaresaŭ udzielnikaŭ kryminalnaha pracesu».
Datyčna pieratrusu i kanfiskacyi ŭžyvajecca taksama artykuł 210 KPK RB, č. 11 jakoha abviaščaje: «Śledčy, asoba, što zajmajecca daznańniem, abaviazany rabić zachady dla taho, kab nie byli raspaŭsiudžanyja vyjaŭlenyja pry pieratrusie akaličnaści pryvatnaha žyćcia čałavieka, što zajmaje hetaje pamiaškańnie, ci inšych ludziej».
Asnoŭnyja pryncypy kryminalnaha pracesu taksama zamacavanyja ŭ nastupnych artykułach KPK: artykuł 12 («Pavaha honaru i hodnaści asoby»), častka 3 artykuła 11 («Niedatykalnaść asoby»), a taksama ŭ pieršaj častcy artykuła 13 («Achova asabistaha žyćcia»).
Skrynšot z adnaho z pakajannych videa
Jak pravilna admaŭlacca ad udziełu ŭ takich videa?
Biezumoŭna, navat samyja ŭstojlivyja ludzi pad pahrozami mohuć pajści na zdymki ŭ metach samazachavańnia.
«U svajoj pracy ja nieadnarazova sutykaŭsia z vypadkami, kali navat samyja biasstrašnyja ludzi nie mahli admovicca ad padobnych śviedčańniaŭ, — adznačaje Mačałaŭ. — Biełaruskija siłavyja orhany jašče z savieckich časoŭ zachavali ŭ svajoj praktycy mnostva sposabaŭ upłyvu na zatrymanaha.
Niemałavažnym faktaram taho, što biełarusy iduć na toje, kab źniacca ŭ padobnych videa, ja liču ahulny niedavier hramadzian da sistemy pravasudździa. Da taho, što «sud ža va ŭsim raźbiarecca». Jak pakazvaje praktyka, navat samyja łajalnyja ŭładzie hramadzianie vierać u toje, što «budzie mienavita tak, jak skaža prakuror».
Adnak, kali jość mahčymaść admovicca ŭ śviedčańniach suprać siabie na videa, juryst raić rabić heta piśmova, spasyłajučysia na aktualnyja zakanadaŭčyja normy.
Pa pieršaje, heta 62-i artykuł Kanstytucyi: kožny maje prava na jurydyčnuju dapamohu dla ažyćciaŭleńnia abarony pravoŭ i svabod (z momantu faktyčnaha zatrymańnia). U vypadkach, praduhledžanych zakonam, jurydyčnaja dapamoha akazvajecca za košt dziaržaŭnych srodkaŭ.
«Adznaču, što na praktycy siłavyja orhany (u pryvatnaści, HUBAZiK) ihnarujuć hetaje kanstytucyjnaje prava hramadzianina, arhumientujučy, što zakonam «Ab apieratyŭna-vyšukovaj dziejnaści» jano nie praduhledžana. Adnak zhadany zakon nie adziny narmatyŭna-pravavy akt u Biełarusi. Adpaviedna, nie vyklučajecca prostaje ŭžyvańnie artykuła 62 Kanstytucyi ŭ pracy siłavych orhanaŭ», — źviartaje ŭvahu Andrej Mačałaŭ.
Taksama nichto nie admianiaŭ 27-y artykuł Kanstytucyi: nikoha nie pavinny prymušać da davańnia śviedčańniaŭ i tłumačeńniaŭ suprać samoha siabie, členaŭ svajoj siamji, blizkich svajakoŭ. Dovady, atrymanyja z parušeńniem zakona, nie majuć jurydyčnaj siły.
Taksama možna spasyłacca na prapisanyja vyšej pryncypy KPK.
Niahledziačy na isny pravavy defołt, advakat raić usio adno źviartacca z zajavami ŭ milicyju dla fiksacyi parušeńnia pravoŭ.
«Składana skazać, nakolki heta budzie efiektyŭna ŭ siońniašnich umovach. Ale my majem častku 48 KPK, jakaja rehuluje kampiensacyju škody, naniesienaj fizičnaj ci jurydyčnaj asobie niezakonnymi dziejańniami orhana, što viadzie kryminalny praces, i majem prava joj karystacca».
Kamientaryj pravaabaroncy Paŭła Sapiełki
Pavieł Sapiełka. Fota racyja.com
«Jość dakładnyja fakty, jakija pakazvajuć, što takija roliki vykarystoŭvajucca ŭ sudzie ŭ jakaści dokazaŭ viny, i sudździaŭ nie biantežyć toj fakt, što hetyja «pakajańni» jość, pa sutnaści, dopyt biez abaroncy, biez tłumačeńnia i biez zabieśpiačeńnia prava nie śviedčyć suprać siabie, — kaža Sapiełka.
— Kožny maje prava nie ŭdzielničać u hetym, adnak heta prava ihnarujuć, a rašučaść baranić jaho hatovyja złamać (dosyć zhadać šyroka viadomy rolik z Mikałajem Dziadkom u hałoŭnaj roli).
Adkazvać za heta im, spadziajusia, daviadziecca: u złačynstvaŭ suprać čałaviečnaści niama terminaŭ daŭniny, a roznaha rodu prapahandysty, jakija raspaŭsiudžvajuć dalej videaroliki ŭ infarmacyjnaj prastory, całkam padychodziać na rolu pamahatych u złačynstvie».
