4-6 vieraśnia ŭ siadzibie «Višniovy sad» vioski Šatkava, što na Babrujščynie, projdzie bardaŭski fiestyval «Kulturnaja evalucyja».
«Kulturnaja evalucyja» — heta nasamreč mižnarodny fiestyval aŭtarskaj piesni, jaki pačniecca 4 vieraśnia ŭ siadzibie «Višniovy sad» vioski Šatkava, što na Babrujščynie. Sam fakt arhanizacyi takoha bujnohaa bardaŭskaha fiestyvalu ŭ Biełarusi — užo źjava. Dy miasciny Dunina-Marcinkieviča pavinny natchniać na tvorčaść. I jana budzie: u try fiestyvalnyja dni znojdziecca čas dla majstar-kłasa — dla tych, chto choča pisać piesni pa-biełarusku. Užo heta samo pa sabie — cud. I sapraŭdy evalucyja: bo biełaruskaja aŭtarskaja pieśnia žyvie, pakul jość prytok novych aŭtaraŭ. U hetym upeŭniena i Volha Zaleskaja, vykanaŭca ŭłasnych piesień, adna z arhanizataraŭ fiestyvalu.
— Vy čakajecie šmat viadomych haściej — litaraturnaha krytyka Lva Aninskaha, vykanaŭcu Siarhieja Nikicina, Barysa Burdu dy inšych. Chto ź biełaruskich bardaŭ voźmie ŭdzieł u fiestyvalnych mierapryjemstvach?
— U nas tak čamuści adbyvałasia, što biełaruskamoŭnaja i ruskamoŭnaja aŭtarskaja pieśnia žyli paralelnym žyćciom da ciapierašniaha času. Byvała, što na fiestyvalach ruskamoŭnych źjaŭlalisia biełaruskija aŭtary, i členy žury, jakija razumieli i viedali biełaruskuju movu, mahli niešta skazać na hety kont. Ale ž u žury nie abaviazkova byli nośbity movy. U toj ža čas biełaruskamoŭnyja źloty adbyvalisia biez udziełu ruskamoŭnych bardaŭ. A mnie asabista vielmi cikava, što adbyvajecca ŭ biełaruskamoŭnaj aŭtarskaj piesni. Ja była ŭ žury apošniaha adboračnaha fiestyvalu na «Pieciarburhski akord», tam pačuła niekalki kalektyvaŭ, lidary jakich pišuć pa-biełarusku. My razumieli, što im absalutna ničoha nie śviecić u płanie pieramohi ŭ Sankt-Pieciarburhu (naŭrad ci žury zrazumieje ich dumki), ale mienavita jany pajechali na hety mižnarodny fiestyval aŭtarskaj piesni. Tamu što jany zasłuhoŭvali hetaha.
I voś naradziłasia ideja śpiecyjalna zaprasić ludziej, značnych u kultury biełaruskamoŭnaj piesni — Zmiciera Vajciuškieviča, śpievaka i kampazitara; Alesia Kamockaha, paeta, aŭtara i vykanaŭcu; muzyčnaha žurnalista Nadzieju Kudrejku, jakaja šmat hadoŭ viała na biełaruskim radyjo prahramu ab aŭtarskaj piesni «Maja muzyka». Jany viedajuć, što takoje dobraja pieśnia i z čaho jana składajecca.
— Vy ŭklučyli ŭ prahramu znakavy dla biełaruskaj kultury teatralny śpiektakl «Kamiedyja» pavodle Marašeŭskaha i Alachnoviča. Heta taksama vialikaja padzieja, bo jon išoŭ šmat hadoŭ ź vialikim paśpiecham, ale apošnim časam ihrajecca vielmi redka...
— Dyrektar našaha fiestyvalu Artur Šulak — pieršy vykanaŭca roli Dziomy. Heta kursavaja praca jaho vypusku ŭ pastanoŭcy Andreja Androsika. Tamu damovicca z kalehami jamu samomu nie skłała ciažkasci. Śpiektakl «Kamiedyja» vielmi adpaviadaje kancepcyi našaha fiestyvalu, kali vy ŭzhadajecie, jon idzie na dźviuch movach — na ruskaj i biełaruskaj. I heta taksama znakavaja reč. Akramia taho, zaraz čas sintezu žanraŭ. I kali pahladzieć uvažliva, to ŭ nas u prahramie, akramia śpiektakla, buduć i paetyčnyja čytanni, u nas arhanizujecca prahrama «Muzyka bieź miežaŭ», kudy pryjeduć hurty nie aŭtarskaj piesni, salisty, naprykład, Maks Ivašyn, hurt «Bosaje sonca», folk-hurt pad kiraŭnictvam Ksienii Minčanki. My adkrytyja dla prapanoŭ inšych hurtoŭ — akustyčnych i instrumientalnych.
— Časta zhadvajecca Hrušynskaha bardaŭskaha fiestyvalu, jaki prachodzić u Rasii, ź jaho słavutaj svabodnaj atmaśfieraj, pieśniami la vohnišča. U nas budzie taja ž schiema?
— Kłasičnaja schiema praviadzieńnia fiestyvalu aŭtarskaj piesni ŭ palavych umovach — tak zvanyja źloty.
— U Biełarusi takoje było?
— Było. Naša kraina była adnym z centraŭ bardaŭskaj piesni. Apošni bujny źlot, jaki sabraŭ niekalki tysiač ludziej, prachodziŭ na Bryleŭskim poli naprykancy 80-ch hadoŭ, pamiaci barda Aryka Krupa. Jašče pry Savieckim Sajuzie. Treba skazać ščyra — kamsamoł davaŭ peŭnyja srodki dla praviadzieńnia hetaha fiestyvalu, tady nie stajała pytańnie pošuku sponsaraŭ, bo ekanamičnyja ŭmovy byli inšymi. Mahčyma, u mnohim z-za taho, što nie było potym takich krynic finansavańnia, vialikija fiestyvali amal nie pravodzilisia. Druhaja pryčyna — kali roznyja respubliki stali nazyvacca krainami, ludzi stracili mahčymaść volna pierasoŭvacca praź miežy, hublalisia kantakty... Tamu pravodzilisia chutčej razavyja akcyi hrupami entuzijastaŭ ci kłubami. Naprykład, fiestyval pamiaci Alaksandra Čułanava, jaki pravodziŭ biełaruski kłub amataraŭ aŭtarskaj piesni.
— Na jakuju publiku vy različvajecie siońnia?
— My različvajem na svaju publiku — na tych, chto nie tolki lubić i cenić aŭtarskuju pieśniu, ale jašče razumieje siońniašnija ŭmovy, u jakich my isnujom i z-za jakich my vymušany isci pa nie zusim zvykłaj schiemie dla aŭtarskaj piesni. U nas dziejničaje novaje zakanadaŭstva nakont uzhadnieńnia praviadzieńnia masavych mierapryjemstvaŭ. Jość šmat inšych arhanizacyjnych niuansaŭ, jakija treba vyrašyć. Tamu ludzi, jakija pryjeduć na fiestyval, buduć vymušany ( niachaj i simvalična) płacić za stajanku svajoj pałatki. Praduhledžany i niejki rehistracyjny ŭznos. Ale my pastaralisia zrabić tak, kab jon byŭ minimalny i kab było zručna dla tych, chto pryjedzie niepasredna ŭdzielničać u fiestyvali ŭsie try dni — budzie tam žyć i prysutničać pry ŭsich padziejach. Tyja, chto jedzie na adzin dzień, buduć płacić prykładna stolki ž.
Fiestyvalnaja scena raźmiescicca na vialikaj palanie la pryvatnaj siadziby «Višniovy sad». Heta toje miesca, kudy buduć prychodzić jak ludzi, zarehistravanyja i akredytavanyja na fiestyvali, tak i ŭsie achvotnyja babrujčanie i tyja, chto pryjedzie tolki na adzin dzień. Na inšym baku pratoki my arhanizujem pałatačny łahier, jaki budzie achoŭvacca. Uvachod u jaho budzie adkryty tolki dla tych, chto pryjechaŭ mienavita žyć na fiestyvali. Pryjazdžać treba sa svaimi pałatkami, budzie mahčymaść pryparkavać pryvatny transpart. Usich zabiaśpiečać pitnoj vadoj, dapamohuć arhanizavać vohnišča, buduć padvozicca drovy za simvaličnuju płatu, razhorniecca vyjazny handal.
