Nijniścio na sustrečy z Pucinym u 2018 hodzie. Fota: Associated Press
Saŭli Nijniścio patelefanavaŭ Uładzimiru Pucinu 14 maja, kab paviedamić, što Finlandyja padaje zajaŭku na ŭstupleńnie ŭ NATA. Kreml spačatku pryhraziŭ Chielsinki, ale paźniej źmianiŭ ton na bolš łahodny
«Pucin byŭ vielmi spakojny. Jon maje chałodnuju kroŭ», — skazaŭ Nijniścio padčas intervju ŭ prezidenckim pałacy na minułym tydni.
«Kali ruski złujecca, to budźcie aściarožnyja. Ale kali jon spakojny, budźcie jašče aściarožniejšyja».
Jak i bolšaść inšych finaŭ, prezident viedaje doŭhuju i žorstkuju historyju adnosin svajoj krainy z Rasijaj. Ale ŭ jaho taksama jość pieravaha — jon razmaŭlaŭ z Pucinym nieźličonuju kolkaść razoŭ z tych časoŭ, jak staŭ prezidentam dziesiać hadoŭ tamu. Heta dazvoliła jamu vielmi hłyboka praniknuć u dumki dyktatara.
«Ja razumieju, što nie pieradać hetuju infarmacyju niepasredna Pucinu abo niepasredna Rasii było b kštałtu vyskačyć z-za roha, — kaža jon pra zajavu pa NATA, — Heta nie pa-finsku».
Jon uspaminaje, što Pucin prosta skazaŭ jamu, što Maskva nie źjaŭlajecca pahrozaj, i «vy ździejśnili pamyłku».
Nijniścio taksama pieradaŭ Pucinu «pryvitańnie» ad prezidenta Ukrainy.«Jon choča pahladzieć Pucinu ŭ vočy. «Tolki ŭdvoch», jak skazaŭ Zialenski. Pucin admoviŭsia».
Finski lidar taksama «sprabavaŭ spytać jaho ab vajennych dziejańniach, i kali budzie mahčymaść spynieńnia ahniu abo čahości jašče. Jaho adkazam była doŭhaja historyja, jakuju jon paŭtaraje ŭsim zapar. Nie vielmi kanstruktyŭna».
Inšyja jeŭrapiejskija lidary padajucca bolš aptymistyčnymi. Prezident Francyi Emanuel Makron praciahvaje svaje telefonnyja razmovy sa spadarom Pucinym i kaža, što Zachad nie pavinien źnievažać Rasieju.
Nijniścio bačyć peŭnuju kaštoŭnaść u zachavańni adkrytych linij suviazi, ale kaža: «ja b značna bolš turbavaŭsia pra ŭkraincaŭ, čym pra toje, što adčuvajuć ruskija».
Jak źmianiŭsia Pucin za hetyja hady? «Čamuści jon adčuvaje, što Zachad zdradziŭ Rasii ŭ 90-ja», — kaža jon. Z časam heta «bazavaje pačućcio» stała ŭsiopahłynalnym, padšturchoŭvajučy Pucina da «pošuku rečaŭ, jakija padtrymlivajuć heta niehatyŭnaje myśleńnie. Moža być, heta i niapraŭda, ale kali vy schilnyja dumać, što vam zdradzili, to «jany» musiać zdradzić znoŭ». Ukraina trapiła ŭ hetuju śpiral niehatyvu.
«Nie fakt, što jon nienavidzić ukraincaŭ», — kaža Nijniścio, — Ale jon nienavidzić situacyju, kali Rasija straciła suviaź z Ukrainaj. Spačatku rasčaravańnie, zatym hnieŭ, a paśla, mahčyma, nianaviść. Ja dumaju, što ŭ zvyčajnym žyćci my bačym niekatorych ludziej, jakija ŭ peŭnym sensie padsiłkoŭvajuć siabie niehatyŭnymi pačućciami i heta vylivajecca ŭ nianaviść». Hetaja nianaviść ciapier pastaviła pad pahrozu miljony žyćciaŭ, bo vajna suprać Ukrainy praciahvajecca.
Finlandyja dziesiacihodździami schilałasia da Zachadu. Jana ŭstupiła ŭ ES u 1995 hodzie i šmat hadoŭ supracoŭničała z NATA, ale da poŭnaha zbližeńnia mahli pryvieści tolki pavodziny Pucina. Prezident i premjer-ministr Finlandyi abviaścili pra žadańnie ŭstupić u NATA ŭ mai, ale praces pačaŭsia miesiacami raniej.
«U kancy listapada ci pačatku śniežnia my čuli, jak ruskija taksama kazali, što NATA nie pavinna isnavać ci nie pavinna prymać bolš novych členaŭ», — tłumačyć Nijniścio. Heta datyčyłasia i Finlandyju sa Šviecyjaj, jakija taksama imknucca da siabroŭstva.
«Nu, heta pryviało da dziŭnaj situacyi». Krainy nie adčuvali asablivaj patreby ŭstupać u NATA, choć i pakidali svaje dźviery adkrytymi.
Patrabavańni Pucina stvaryli nievynosnuju situacyju, bo śviet moh padumać, što jany poŭzajuć pierad Kramlom, kali nie ŭstupajuć u NATA. «Heta mientalna źmianiła situacyju». Nijniścio daje zrazumieć, što «u mianie było inšaje mierkavańnie» ab tym, ci moža Pucin vyrašać, z kim Finlandyi ŭstupić u sajuz.
Pieravahi siabroŭstva ŭ NATA, u pieršuju čarhu jaho pałažeńni ab uzajemnaj abaronie, vidavočnyja dla Finlandyi. Ale što heta daść ZŠA?
«My bolš ŭmacoŭvajem NATA, čym asłablajem jaho. Kali my paličym našy navučanyja reziervy, to ŭ nas budzie prykładna 300 tysiačaŭ uzbrojenych mužčyn i žančyn. Heta bolš, čym u Hiermanii, kali jany paličać svaje reziervy». Źviarnicie ŭvahu, što niemcaŭ 84,3 miljona, a finaŭ — usiaho 5,6 miljonaŭ.
Kanstytucyja Finlandyi patrabuje, kab kožny hramadzianin rabiŭ uniosak u nacyjanalnuju abaronu. Pavodle źviestak finskich vajskoŭcaŭ, mužčyny va ŭzroście ad 18 da 60 hadoŭ «padlahajuć vajskovaj słužbie».
«Paśla prachodžańnia vajskovaj słužby jany zaličvajucca ŭ rezierv sił abarony Finlandyi». Kraina vałodaje najbujniejšym artyleryjskim arsienałam ŭ Jeŭropie i niadaŭna zamoviła 64 źniščalnika F-35. Sisu, finski bajavy duch — heta jašče adna niemateryjalnaja pieravaha. Finlandyja zrabiła ŭniosak u baraćbu suprać ruchu «Taliban» u Afhanistanie i suprać «Isłamskaj dziaržavy» ŭ Iraku.
Prezident, jaki naradziŭsia ŭ 1948 hodzie, nastojvaje na tym, što kraina «nikoli nie zabyvała» ŭroki Druhoj suśvietnaj vajny.
Acenki adroźnivajucca, ale padčas niaŭdałaha ŭvarvańnia ŭ Finlandyju ŭ 1939-40 hadach zahinuła kala 200 000 savieckich sałdat. Maskva straciła, mahčyma, jašče čverć miljona čałaviek u bajach pamiž 1941 i 1944 hadami. Heta vyratavała Finlandyju ad rasiejskaha panavańnia, ale taksama zatrymała poŭnuju intehracyju z Zachadam.
Siońnia Rasija nie źjaŭlajecca samaj vialikaj pahrozaj dla ŭstupleńnia Finlandyi ŭ NATA. Heta Ankara.
«Paviedamleńnie z Turcyi krychu źmianiłasia. Pa-pieršaje, spačatku jany byli za. Erdahan skazaŭ mnie, što jany dazvolać nam ustupić», — kaža Nijniścio, spasyłajučysia na hutarku 4 krasavika z prezidentam Erdahanam. «Praź niekalki dzion Erdahan raptam skazaŭ «nie»».
Šviecyja i Finlandyja — nie adzinyja krainy, zacikaŭlenyja ŭ vyrašeńni hetaj sprečki. Pucin hadami damahaŭsia spynieńnia palityki adčynienych dźviarej NATA, bo viedaje, što niašmat zachodnich krainaŭ padtrymlivajuć Rasiju.
«NATA tut jość što abaraniać», — kaža spadar Nijniścio. Prezident Bajden, jaki abiacaŭ umacoŭvać aljans, niasie vielizarnuju adkaznaść za pošuk prymalnaha rašeńnia i praduchileńnie taho, što stanie katastrofaj dla mnohich pakaleńniaŭ.
