Adna z karcin Marka Šahała na aŭkcyjonie Christie's u Łondanie ŭ 2022 hodzie. Fota: Wiktor Szymanowicz / Anadolu Agency via Getty Images
«Mastactva — heta biznes, i košt tvora, jak i luboha inšaha tavaru, farmuje niekalki faktaraŭ: pa-pieršaje, heta imia mastaka, mastackaja kaštoŭnaść tvora, zatym, skažam tak, jaho «deficytnacć», heta značyć kolkaść asobnikaŭ na rynku. Zrazumieła, što karciny pamierłych mastakoŭ ceniacca daražej, bo aŭtar nie moža stvaryć novyja. Taksama važny prazrysty pravienans», — skazała Iryna Voranava.
Pravienans — heta aficyjna pravieranaja i paćvierdžanaja historyja pra toje, jak tvor mastactva trapiŭ u ruki apošniaha jaho ŭładalnika. Kožny etap šlachu karciny ad staroha ŭładalnika da novaha pavinien być adznačany i paćvierdžany. Prazrystaść historyi karciny nie prosta adlustroŭvajecca na jaje canie, heta svojeasablivy znak jakaści. Što tyčycca Šahała, to pravienans jahonych rabot praviarajecca Šahałaŭskim kamitetam, bieź jaho zaklučeńnia na aŭkcyjon tvor nie traplaje.
«Niekalki hadoŭ tamu adzin litoŭski kalekcyjanier prapanoŭvaŭ kupić u jaho karcinu Šahała. Heta byŭ nievialiki eciud, dzieści 20 na 30 santymietraŭ, 1968 hoda stvareńnia, ale z dobrym, prazrystym pravienansam, tamu kalekcyjanier zapytaŭ za karcinu 450 tysiač jeŭra. U muzieja, na žal, takich hrošaj niama, tamu daviałosia admovicca», — pryznałasia Voranava.
Pavodle jaje słoŭ, tvory Šahała z kožnym hodam buduć tolki daražeć, bo novyja karciny ŭžo nie źjaviacca, a popyt naradžaje rost cen. Naprykład, u 2019 hodzie na aŭkcyjonie ŭ Ńju-Jorku karcinu «Paluboŭniki» pradali za 28,5 miljona dalaraŭ. A samaje darahoje jaho pałatno nazyvajecca «Nad horadam», karcina vystaŭlenaja ŭ maskoŭskaj Traćciakoŭskaj halerei, jaje aceńvajuć u 160 miljonaŭ.
Voranava patłumačyła, što Šahał stvaryŭ dva varyjanty karciny «Nad horadam». Pieršaje pałatno, napisanaje ŭ 1918 hodzie, zachoŭvajecca ŭ Traćciakoŭskaj halerei, jaho pamiery — 194 na 141 santymietr. A ŭ listapadzie buduć pradavać aŭtarskaje paŭtareńnie karciny 1924 hoda, pamieram 91 na 67 santymietraŭ, z acenačnym koštam 12-18 miljonaŭ dalaraŭ. Apošnim časam jano naležała kalekcyjanieru ź Japonii. Darečy, pradadzienych za 28,5 miljona «Paluboŭnikaŭ» aŭkcyjonny dom taksama spačatku acaniŭ u 12-18 miljonaŭ.
Pa słovach Voranavaj, zakony rynku hrajuć i ŭ advarotnym kirunku. Miesiac tamu spadčyńniki mastaka vystavili na prodaž vialikuju kolkaść tyražnaj hrafiki Šahała. Paśla źjaŭleńnia na rynku takoj kolkaści hraviur cana hrafičnych listoŭ Šahała rezka ŭpała. Pry hetym usiu vystaŭlenuju hrafiku raskupili za dva dni.
U Muziei Šahała ŭ Viciebsku ciapier zachoŭvajecca aryhinalnaja tyražnaja hrafika mastaka: aforty, ksiłahrafii, litahrafii.
Čas ad času haradskija ŭłady ŭzdymajuć pytańnie ab mahčymaści nabyćcia dla muzieja aryhinalnaj malaŭničaj raboty Šahała. Ale treba razumieć, što košt samaha niedarahoha jaho žyvapisnaha tvora pačynajecca ad 250 tysiač jeŭra. I heta budzie praca «nie pieršaha šeraha». Zrazumieła, što ŭ horada niama takich svabodnych hrošaj.
Ale navat i pry najaŭnaści finansaŭ, jak adznačyła surazmoŭnica, kalekcyjanieram i zacikaŭlenym instytucyjam nie zaŭsiody ŭdajecca nabyć upadabany tvor mastaka, bo jaho tvorčaść źjaŭlajecca nacyjanalnym zdabytkam Francyi.
«Adzin ź biełaruskich bankaŭ (majecca na ŭvazie Biełhazprambank pad kiraŭnictvam ciapierašniaha palitźniavolenaha Viktara Babaryki. — NN) jašče da 2020 hoda źbiraŭ kalekcyju tvoraŭ mastactva, i jaho pradstaŭniki na jeŭrapiejskich aŭkcyjonach kuplali pracy Marka Šahała. Na adnych z tarhoŭ pradstaŭniki banka pasprabavali nabyć kieramiku i skulpturu mastaka, ale tut ža supracoŭniki Nacyjanalnaha muzieja Marka Šahała ŭ Nicy nakłali vieta na ich prodaž», — paviedamiła Voranava.
Pavodle francuzskaha zakanadaŭstva, kali muziej nakładaje vieta na prodaž tvora mastactva, to jon maje pryjarytetnaje prava na nabyćcio jaho pa startavaj canie.
Čytajcie taksama:
Dźvie karciny Šahała paśpiachova pradali na Sotheby's, a Sucin da tarhoŭ nie dajšoŭ
U alternatyŭnym biełaruskim pašparcie chočuć pakinuć kłasičny pravapis, a ad Šahała admovilisia
Karcinu Marka Šahała vystavili na aŭkcyjon u Prazie. Startavaja cana niemałaja
