Vialikdzień — tryumf lubovi Chrysta
Hłybokapavažanyja braty i siostry!
1. Chrystus uvaskros! Sapraŭdy ŭvaskros! Hety śviatočny vielikodny voklič hučyć siońnia va ŭsim śviecie. Sioletni Vialikdzień nabiraje asablivaje značeńnie, bo ŭsie chryścijanie ŭ adzin dzień adznačajuć śviata, jakoje źjaŭlajecca padmurkam našaj viery i nadziejaj na viečnaje žyćcio. Heta znak ź nieba, kali navat niabiesnyja cieły kažuć nam, kab byli adno, jak choča hetaha Chrystus, kab adzinym sercam i adzinym ducham (par. Dz 4, 32) abviaščać radasnuju tajamnicu našaha zbaŭleńnia i dar novaha, paznačanaha svabodaj, žyćcia ŭ Chryście.
2. Jakim było b žyćcio čałavieka, kali b Syn Božy nie pryjšoŭ u hety śviet i nie zbaviŭ jaho? Na hetaje pytańnie možam dać nastupny adkaz: my b nie źviedali biaźmiežnaj lubovi Boha, zastalisia b duchoŭna pamierłymi, biez padmurku našaj viery, a žyćcio našaje było b biez nadziei.
Padzieja, jakuju my siońnia adznačajem, źjaŭlajecca centralnaj z usiaho taho, što ŭčyniŭ Boh. Usie Jaho dziejańni, pačynajučy ad stvareńnia śvietu, ad paklikańnia Abrahama i vyjścia ź jehipieckaj niavoli, byli dziela siońniašniaha dnia, dziela momantu ŭvaskrasieńnia Chrysta. Dziakujučy hetamu śviet staŭ inšym, jon uklučyŭsia ŭ Chrysta — Pieramožcu ŭsiaho, što parušaje Božuju harmoniju. Chrystus — novy Adam i ŭ Im śviet staŭ lepšym, čym navat byŭ paśla stvareńnia. U dzień uvaskrasieńnia Boh jakasna adnaviŭ čałavieka i ŭvieś śviet.
Padobna tamu, jak padčas stvareńnia śvietu Boh adździaliŭ śviatło ad ciemry, tak dziakujučy tajamnicy ŭvaskrasieńnia žyćcio adździaliłasia ad śmierci i nastaŭ novy čas u historyi čałaviectva, kali ŭžo nie zły duch, nie hrech, nie zło i nie śmierć daminujuć u śviecie, a žyćcio i Božaja łaska. Uvaskrasieńnie Jezusa Chrysta — heta Jaho pieramoha nad hrachom, satanoju i śmierciu, pieramoha, jakaja spoŭniłasia ŭ imia biaźmiežnaj lubovi Boha da čałavieka — viaršyni Jaho tvareńnia.
3. Pieršaje i hałoŭnaje značeńnie Vialikadnia — heta nadzvyčajnaja asoba Jezusa Chrysta, jaki byŭ ukryžavany i pachavany, a potym uvaskros da novaha žyćcia. Tamu i sutnaściu chryścijanstva źjaŭlajecca nie ideja, ale asoba Jezusa Chrysta, u jakoj znachodzicca bahaćcie jaho źmiestu, — jak zaŭvažaje papa Benedykt XVI (par. MoK, s. 10). Jezus Chrystus nie pryjšoŭ u hety śviet, kab navučać fiłasofii, ale kab pakazać šlach, jaki viadzie da viečnaha žyćcia.
Pry hetym treba pamiatać, što ŭvaskrasieńnie Chrysta — heta nie tolki histaryčny fakt, ale vopyt, jaki praciahvajecca praz usie viaki, jaki nie minaje. My vierym, što Chrystus uvaskros, žyvie i praz Ducha Śviatoha dziejničaje ŭ svaim Kaściole. Jon jość u svaim słovie, u Eŭcharystyi i inšych sakramentach. Zbaŭčaja dziejnaść Boha prajaŭlajecca i siońnia ŭ dziejańni Kaścioła. I siońnia Boh vyzvalaje ludziej ź ciemry hrachu i śmierci. Čyniačy heta, uvaskrosły Jezus zaklikaje nas nieści ŭ śviet Jaho Dobruju Navinu i praź śviedčańnie ŭłasnym žyćciom adnavić jaho.
4. Na žal, u naš čas niebyvałaha prahresu čałaviectvu spadarožničaje niastałaść i sacyjalnaja niaroŭnaść. Prahres čałaviečaha hienija adkryvaje novyja pierśpiektyvy. Adnak navat najlepšyja mary najčaściej zastajucca tolki marami i vialikuju častku čałaviectva składajuć marhinały, biednyja i pakinutyja. Tamu pamiać pra Božuju viernaść svaim abiacańniam zaklikaje nas, chryścijanaŭ, abviaščać uvaskrasieńnie Jezusa Chrysta jak nadzieju, što čałaviectva zdolnaje pabudavać taki śviet, u jakim budzie panavać spraviadlivaść, dzie svaje pryvatnyja intaresy buduć supadać ź intaresami inšych i dzie ludzi zmohuć žyć paŭnatoj žyćcia ŭ svabodzie dziaciej Božych.
Praŭda ab uvaskrasieńni vychoŭvaje da sapraŭdnaj nadziei. Chto vieryć va ŭvaskrasieńnie Chrysta, toj pavinien być u avanhardzie baraćby suprać skieptycyzmu, ehaizmu, adračeńnia, indyfierentyzmu i h.d. Svaimi słovami i spravami my pavinny abviaščać Dobruju Navinu ab tym, što Pan uvaskros. My pavinny abviaščać jaje na vulicach, na pracy, va univiersitetach, škołach, balnicach. My pavinny pieradavać jaje ŭsim, kažučy: «Nie bojciesia, Jezus pieramoh moc złoha ducha i my, dziakujučy Jaho łascy, taksama možam pieramahčy jaje». Pierad abliččam ciažkaściaŭ chryścijanin nie pavinien chavać svajoj hałavy padobna tamu, jak stravus chavaje jaje ŭ piasok. Naadvarot, daviarajučysia Bohu, jon pavinien imknucca da tryumfu maralnaha zakonu, žyćcia, praŭdy i spraviadlivaści.
5. Zadańnie Kaścioła nie zaklučajecca ŭ tym, kab budavać hramadstva, adnak pasłańnie Chrysta daje mahčymaść unieści naš układ u jaho budavańnie. Tamu chryścijanin, uzmocnieny praŭdaj uvaskrasieńnia Chrysta, pavinien mieć advahu baranić žyćcio i kaštoŭnaści siamji jak hałoŭnaj kletki kožnaha hramadstva; dapamahać budavać hramadstva na pryncypach sacyjalnaj spraviadlivaści, a nie karupcyi; zamiest kultury nianaviści i hvałtu spryjać raźvićciu kultury lubovi; supraćstajać tendencyjam palitkarektnaści ŭ maralnych normach, jakija pa svajoj sutnaści i pradvyznačeńni niaźmiennyja; sadziejničać tamu, kab moładź atrymała nie tolki dobruju adukacyju, ale i rielihijnaje vychavańnie, jakoje dapamoža joj zaŭsiody žyć nadziejaj i nie stracić jaje.
Praz abviaščeńnie Jevanhiella i prykład sapraŭdnaha chryścijanskaha žyćcia treba adkryvać sučasnamu śvietu chryścijanskija kaštoŭnaści. My pavinny achviaravać ludziam styl žyćcia ŭ Duchu ŭvaskrosłaha Pana, styl zbaŭlenčy i poŭny nadziei. Chryścijanstva — heta nie pryvatnaja relihija. Chrystus jość Zbaŭca śvietu, i my jak tyja, chto naležyć da Jaho cieła — Kaścioła, nie možam adździalić našaj lubovi da Jaho ad našaha ŭdziełu ŭ budavańni Božaha Vaładarstva, — jak da hetaha zaklikaje papa Benedykt XVI (par MoK, s. 16).
Dziakujučy ŭvaskrasieńniu Chrysta ŭ śviet uvajšła novaja vialikaja duchoŭnaja enierhija. Śviedčać ab hetym najpierš vučni Jezusa, jakija spatkali Jaho ŭvaskrosłaha. Jany nie byli hrupaj utapistaŭ ci pradkazalnikaŭ. Razam ź Jahonaj śmierciu jany stracili nadzieju. Adnak paśla abjaŭleńnia Jezusa jany da takoj stupieni napoŭnilisia novym žyćciom, što, niahledziačy na ciažkaści i hanieńni, mužna abviaščali Jevanhielle i navat nie pabajalisia addać svajo žyćcio za vieru.
6. U sučasnym siekularyzavanym śviecie niaredka moža składvacca ŭražańnie, što Kaścioł i chryścijanskaja viera isnujuć tolki dla taho, kab prapahandavać maralny kodeks. Sapraŭdy, chryścijanstva maje svaje maralnyja normy, adnak heta nie toje, čym jano na samoj spravie jość. Jak užo było padkreślena vyšej, źmiest chryścijanstva zaklučajecca nie ŭ idei, ale ŭ asobie našaha Zbaŭcy — Jezusa Chrysta. Chryścijanie naležać uvaskrosłamu Chrystu i źjaŭlajucca novym Božym narodam. Tamu jany pavinny žyć pavodle maralnaha kodeksu, bo ŭ Chryście atrymali novaje žyćcio, jakoje adroźnivajecca ad žyćcia siekularnaha śvietu. 12 lutaha 2010 h. padčas sustrečy ź sieminarystami rymskich sieminaryj papa Benedykt XVI padkreśliŭ, što chryścijanstva nie źjaŭlajecca maralizacyjaj. Takim čynam, samaje hałoŭnaje zadańnie chryścijanaŭ zaklučajecca ŭ tym, kab pryniać Boha, jaki daje nam samoha siabie, kab my identyficyravalisia i dziejničali razam ź Im.
U sakramencie chrostu my ŭvajšli ŭ vadu chrostu i pamierli dla hrachu, a dziakujučy ŭvaskrasieńniu Chrysta vyjšli ź jaje duchoŭna žyvymi. Tamu kožny chryścijanin pavinien žyć tak, kab Jezus Chrystus byŭ jaho najvialikšaj kaštoŭnaściu.
7. Historyja adosin pamiž Boham i čałaviekam — heta samaja vialikaja z kali‑niebudź napisanych historyj pra luboŭ Stvaryciela da svajho stvareńnia. Ź inšaha ž boku, heta historyja trahiedyi čałavieka, jakaja stałasia pa pryčynie niepryniaćcia im hetaj lubovi. Asabliva bačna heta ŭ sučasnym śviecie, jaki pieražyvaje jak maralny, tak i finansavy kryzis. Čałaviek, kali vychodzić sa śfiery Božaj lubovi, adčuvaje kryzis adnosinaŭ z samim saboj jak sa stvareńniem Božym, ź inšymi i sa svaim Stvarycielem.
Kryzis nastupaje tady, kali prychodzić źmiena kaštoŭnaściaŭ, kali sapraŭdnyja, ustanoŭlenyja Boham chryścijanskija kaštoŭnaści zamianiajucca inšymi, jakija na samoj spravie źjaŭlajucca antykaštoŭnaściami. Pieršapryčynaj ža kožnaha kryzisu źjaŭlajecca admaŭleńnie ad maralnych normaŭ i chryścijanskich kaštoŭnaściaŭ.
Kali zahłušana sumleńnie — unutrany hołas dušy, jaki aceńvaje našyja dziejańni, kali maralny kodeks nie prymajecca za normu žyćcia, to ŭžo ništo i nichto nie pieraškadžaje čałavieku čynić zło. U hetym kryjecca pryčyna ŭsich biedaŭ i kryzisaŭ čałaviectva, pra jakija vielmi časta havorycca siońnia i vyjścia ź jakich lichamankava šukaje śviet.
8. U sučasnaj spažyvalnickaj postmadernisckaj kultury, jakaja šukaje zadavalnieńniaŭ i pryjemnaściaŭ, samalubstva chutka stanovicca samazachapleńniem, imknieńniem da słavy i samadastatkovaści. A kali heta nie atrymlivajecca, to źjaŭlajecca nianaviść da samoha siabie i navat samaahida.
Amaralnaje imknieńnie da abahačeńnia lubym koštam, biźnies biez zachavańnia etyčnych normaŭ, kultura spažyvalnictva i dyktatura libieralizmu mohuć stać pryčynaj taho, što ŭ bližnich my staniem bačyć sapiernikaŭ, a sami pieratvorymsia ŭ kansumistaŭ, jakija šukajuć papularnaści. Niaredka sučasny čałaviek buduje svaje dobryja adnosiny ź inšymi da toj pary, pakul jamu heta pryjemna i vyhadna. Adnak jon nie žadaje nazaŭsiody brać na siabie abaviazki, vynikajučyja z hetych dobrych adnosin. Kali ž nastupaje kryzis lubovi da samich siabie jak Božych stvareńniaŭ, da Boha i bližniaha, to sapraŭdnaja luboŭ nam ujaŭlajecca jak dziciačaja fantazija ŭ sučasnym karumpavanym śviecie. Čałaviek pry hetym zabyvaje, što samaja vialikaja z napisanych kali‑niebudź historyj pra luboŭ Boha da čałavieka žyvie i siońnia, tamu što Boh praciahvaje nam svaju ruku dapamohi navat tady, kali my advaročvajemsia ad Jaho.
9. U naš čas, nasyčany šmatlikimi kryzisami, jak, naprykład, ekanamičny, ekałahičny i maralny, pahrozami teraryzmu, prajaŭleńniem sacyjalnaj niespraviadlivaści i inšymi admoŭnymi faktarami, u śviecie tryvaje atmaśfiera pahrozy, tryvohi, biezdapamožnaści i navat paniki.
Adnak realnaść źjaŭlajecca inšaj. Try dni Paschalnaha Tryduuma z adnaho boku pakazali nam samy vialiki kryzis, a ź inšaha — samuju vialikuju luboŭ u historyi čałaviectva. U Vialiki čaćvier Chrystus kaža, što budzie zdradžany svaim vučniem i vydadzieny na śmierć, kab stać achviarnym jahniom za hrachi śvietu. Dla taho, kab uviekaviečyć heta, Jon ustanaviŭ Eŭcharystyju, u jakoj chleb i vino stanoviacca Jaho Ciełam i Kryvioju, što była pralita za hrachi śvietu.
U Vialikuju piatnicu my stali śviedkami kryzisu nadziei, bo Chrystus byŭ vydadzieny i ŭkryžavany; Jamu zdradziŭ adzin z vučniaŭ, a ludzi, jakim Jon čyniŭ dabro, adviarnulisia ad Jaho. U toj ža čas Syn Božy ź lubovi da čałavieka pieražyvaŭ los, padrychtavany dla Jaho Ajcom Niabiesnym.
U našym žyćci my taksama niaredka pieražyvajem kryzis nadziei, jaki moža być vyklikany ciažkaj chvarobaj, składanaj siamiejnaj situacyjaj, biadoj, śmierciu blizkaha čałavieka abo inšymi žyćciovymi abstavinami. Prablemy zdajucca nam vialikimi, a našy mahčymaści — ścipłymi. U vyniku źnikaje advaha i «vyparvajecca» aptymizm.
Padčas takich vyprabavańniaŭ nam treba źviarnucca da historyi Paschalnaha Tryduuma jak kryzisu nadziei i adnačasova tryumfu lubovi i Božaj miłasernaści, jakija viarnuli nadzieju. Usie my źjaŭlajemsia ŭdzielnikami hetaha pracesu. Kožny z nas u svaim žyćci nie adnojčy adroksia ad Boha, pakryŭdziŭ inšaha i sam byŭ pakryŭdžany, nie zaŭsiody lubiŭ bližniaha i nie byŭ lubimy tak, jak chaciełasia b. Adnak biaźmiežny ŭ svajoj miłasernaści Boh zaŭsiody zastavaŭsia z nami i praciahvaŭ nam svaju ruku. Prablema tolki ŭ tym, ci chacieli my ŭchapicca za jaje.
Siońnia my radujemsia ŭvaskrasieńniu Chrysta. My radujemsia tamu, što vyjšli z «vielikaposnaha špitalu», kali tak možna skazać, z receptam na lek, jaki nie maje adpaviednikaŭ. U skład hetaha leku ŭvachodziać try inhredyjenty: Apošniaja Viačera, ciarpieńni i kryžovaja śmierć Jezusa Chrysta i Jaho ŭvaskrasieńnie.
Nazva hetaha leku — biaźmiežnaja luboŭ Boha da čałavieka. U naš čas, kali ludzi adychodziać ad Boha, paŭstaje pytańnie: ci Boh jašče lubić nas? Ci moža Jaho luboŭ źnieści našu zdradu i navat nianaviść? Ci adorvaje nas Boh svaimi nieśmiarotnymi lekami? Adkaz daje ŭvaskrosły Chrystus, luboŭ i miłasernaść jakoha biaźmiežnyja, ab čym lepš za ŭsio śviedčyć historyja Kaścioła. Uvaskrasieńnie Chrysta — heta Jaho pieramoha nad hrachom i śmierciu, jakuju čałaviectva atrymała navieki, heta zaŭsiody aktualnyja leki.
10. Apostały Jan i Piotr, daviedaŭšysia ad žančyn miranosic pra toje, što hrabnica pustaja, pabiehli tudy, dzie było pakładziena cieła Jezusa, ubačyli pustuju hrabnicu i pavieryli va ŭvaskrasieńnie Chrysta. Pustaja hrabnica śviedčyła, što nie treba bajacca, bo luboŭ źniščyła strach. Napeŭna, Piatra, jaki byŭ tam, prajmaŭ to haračy, to chałodny pot. U Vialiki čaćvier jon uračysta vyznaŭ, što lepš pamre, čym adračecca ad Jezusa. A praź niekalki hadzin ažno try razy adroksia ad Jaho (par. Jan 13, 37; 18, 17—27).
U hetyja apošnija try dni mienavita luboŭ Piatra paddavałasia mocnym vyprabavańniam. Pustaja hrabnica kaža: Piotr, ty adroksia ad Mianie, ale Ja ŭvaskros i, niahledziačy ni na što, lublu ciabie. Na hetaj vyprabavanaj zdradami i niaviernaściu i siońnia adrodžanaj lubovi ŭvaskresła viera, nadzieja i luboŭ, jakija tryvajuć zaŭsiody (par. 1 Kar 13, 13). Na ich Chrystus nie tolki buduje svoj Kaścioł, ale i adradžaje kožnaha z nas.
Boh lubić nas tak mocna, što abjadnaŭ ciažkaści i radaści kožnaha čałavieka sa svajoj historyjaj. Boh lubić nas tak mocna, što kožny kryzis našaj viery, nadziei i lubovi moža być pieramožany z dapamohaj Jaho łaski. Boh lubić nas tak mocna, što siońnia znoŭ kliča: čałaviek, vyjdzi razam sa mnoj z hrabnicy i ŭvaskreśni da novaha žyćcia ŭ majoj łascy!
11. Viera Kaścioła i jaho pierakanańnie takimi byli zaŭsiody, ad samaha pačatku. Tak vieryli apostały, jakija addali svajo žyćcio za vieru va ŭkryžavanaha i ŭvaskrosłaha Jezusa i za Jaho navučańnie. Tak žyli vialikija hieroi i mučaniki chryścijanstva. Tak pavinny žyć i sučasnyja ludzi.
Łaska siońniašniaha śviata zaklučajecca ŭ tym, što śviet nie mieŭ by takich mahčymaściaŭ, kali b Syn Božy nie staŭ čałaviekam i nie zbaviŭ jaho. Chrystus, napaŭniajučy śviet svajoju łaskaj, pieramianiŭ jaho. My jak tyja, chto vieryć u Chrysta i žyvie pavodle Jaho navučańnia, źjaŭlajemsia Jahonymi, tymi, kaho čakaje słaŭnaje ŭvaskrašeńnie ŭ kancy časoŭ. Tamu praz tajamnicu ŭvaskrasieńnia Chrysta čałaviek atrymaŭ śviadomaść eschatałahičnaha vymiareńnia rečaisnaści. Nam zastajecca tolki adčynić dźviery našych sercaŭ uvaskrosłamu Panu, kab Jon vyzvaliŭ ich ad hrachoŭnaj atruty i napoŭniŭ žyćciovaj limfaj Ducha Śviatoha — heta značyć žyćciom Božym i viečnym.
12. Z hetymi dumkami vinšuju ŭsich vas, darahija braty i siostry, z radasnym i zbaŭlenčym śviatam Uvaskrasieńnia Jezusa Chrysta, śviatam tryumfu Jaho biaźmiežnaj lubovi!
Vinšuju ŭsich chryścijanaŭ, asabliva bratoŭ i siaścior pravasłaŭnych, ź jakimi ŭ nas padobnyja pazicyi pa prablemach sučasnaści, z nadziejaj, što i dalej my budziem sumiesna abaraniać ideały chryścijanstva, kab, žyvučy imi, śviet imknuŭsia da vykanańnia svajho pradvyznačeńnia.
Vinšuju ŭsich ludziej dobraj voli. Usim vam žadaju ščaślivaha Vialikadnia. Niachaj uvaskrosły Jezus zaŭsiody budzie z vami, niesučy ŭ vašaje žyćcio nadzieju, supakoj i radaść.
Daviarajučy ŭsich vas apiecy Maryi — Maci ŭvaskrosłaha Pana — svaje vielikodnyja pažadańni ŭmacoŭvaju błahasłaŭleńniem u imia Ajca, + i Syna, i Ducha Śviatoha. Amen.
Chrystus uvaskros! Sapraŭdy ŭvaskros!
Arcybiskup Tadevuš Kandrusievič
Mitrapalit Minska‑Mahiloŭski
