Uźlublenyja archipastyry, pastyry, manachi
i ŭsie viernyja dzieci Biełaruskaj Pravasłaŭnaj Carkvy!
«Ličycie siabie miortvymi dla hrachu,
a žyvymi dla Boha ŭ Chryście Iisusie, Hospadzie našym» (Rym. 6: 11)
Ad sivoj daŭniny da našych dzion u žyćci čałaviečaha rodu nie było i niama padziei, u jakoj žyćcio i śmierć nabyvali b taki vysoki sens, jak u padziei Paschi Haspodniaj.
Kolki b čałaviek ni zadavaŭ sabie pytańnie pra sens žyćcia, kolki b ni vypraboŭvaŭ jon svoj rozum u imknieńni razhadać tajnu śmierci, — ni adzin adkaz nie pieraŭzydzie usieachopnaj mudraści hałoŭnaha dohmatu chryścijanskaj viery:
Chrystos uvaskres! Sapraŭdy ŭvaskres!
«…I nas uvaskrasić siłaju Svajoju» (I Kar. 6: 14), — śćviardžajem i my ŭśled za śviatym apostałam Paŭłam. Bo spradvieku chryścijanski śviet jadnajecca ćviordaj upeŭnienaściu va ŭsieahulnym uvaskrasieńni; chryścijanskija sercy napoŭnieny niepazbyŭnaj nadziejaj atrymać žyćcio budučaha vieku, a rozum kožnaha chryścijanina praśvietleny niesumniennym viedańniem taho, što śmierć nie spyniaje žyćcia čałavieka, a źjaŭlajecca «inšaha žyćcia viečnaha pačatkam» (Pieśnia VII Paschalnaha kanona).
Sam Haspodź Iisus Chrystos Svaim uvaskrasieńniem śćvierdziŭ hety niepachisny padmurak našaj viery. Uvažliva čytajučy Pisańnie, my možam zadać pytańnie: čamu apostał Pavieł nazyvaje ŭvaskresłaha Syna Čałaviečaha pieršyncam z pamierłych (I Kar. 15: 20)? Bo Śviaščennaja historyja Staroha i Novaha Zapavietaŭ zachoŭvaje niamała prykładaŭ uvaskrašeńnia pamierłych ludziej, i ŭ tym liku — Chrystovaha siabra Łazara, jaki pamior i prabyŭ u mahile čatyry dni.
U pošukach adkazu nam vielmi važna ŭśviadomić, što da Śvietłaha Chrystovaha Uvaskrasieńnia ŭ ludziej nie było ćviordych viedaŭ pra žyćcio budučaha vieku. Byli tolki zdahadki i mierkavańni, mify i padańni pra paśmiarotnuju dolu čałavieka. A jašče była biezvychodnaść, tamu što Carstva Niabiesnaje zastavałasia začynienym dla ludziej paśla vyhnańnia ź jaho našych praajcoŭ, jakija sahrašyli.
Da Uvaskrasieńnia Chrystovaha los čałavieka paśla ziamnoha skonu byŭ takim, jak kaža pra jaho śviaty Iaŭ Šmatpakutny: «Adydu, — i ŭžo nie viarnusia, — u krainu ciemry i cieniu śmiarotnaha, u krainu zmroku… dzie niama ładu, dzie ciomna, jak sama ciemra» (Iaŭ 10: 20—22).
I voś, Spasiciel «Chrystos uvaskres ź miortvych, śmierciu śmierć zvajavaŭ i tym, što ŭ mahiłach, žyćcio daravaŭ»!
Syn Božy nie prosta viarnuŭsia z carstva miortvych, nie prosta ažyŭ: Jon pieramoh śmierć i vyvieŭ tych, što byli ŭ jaje pałonie, na svabodu, Jon uzvysiŭ žyćcio kožnaha čałavieka da bažestviennaj vyšyni i napoŭniŭ viečnym sensam dni i hady ziamnoj judoli.
Darahija braty i siostry! Źvierniem svoj pohlad na ikonu Śvietłaha Chrystovaha Uvaskrasieńnia: voś, zrujnavaŭšy varoty piekła, Adzinarodny Syn Božy trymaje za ruki praajcoŭ Adama i Jevu i vyvodzić ich da Śviatła z krainy zmroku. I razam ź imi Jon trymaje za ruku kožnaha z nas, tamu što, pavodle słova Apostała, «jak u Adamie ŭsie pamirajuć, tak u Chryście ŭsie ažyvuć» (I Kar. 15: 22). Mienavita tamu Syn Čałaviečy — pieršyniec z pamierłych — nazyvajecca «Boham mocnym, Uładarom, Načalnikam miru, Ajcom budučaha vieku» (Vialikaje Paviačerje).
U čas ziamnoha žyćcia Chrysta Spasiciela, jak i siońnia, daloka nie ŭsie vieravali ŭ isnavańnie duchoŭnaha śvietu, u bieśśmiarotnaść dušy i ŭ žyćcio viečnaje. A kali tak, to i sens žyćcia, i jaho meta, i jaho kaštoŭnaść razumielisia pa‑roznamu. Žyćcio małych i słabych śvietu hetaha ŭjaŭlałasia małaznačnym i pazbaŭlenym vysokaha sensu. Bahatyja i mocnyja ŭładaryli čaściej za ŭsio z žorstkaściu i nadavali značeńnie tolki ŭciecham i zadavalnieńniu svaich žadańniaŭ.
Uvaskrasieńnie Chrysta Spasiciela abviarhaje mierkavańnie pra toje, što kaštoŭnaść čałaviečaha žyćcia byvaje roznaj, što bieśśmiarotnaja duša moža być značnaj dla Tvarca ŭ bolšaj ci ŭ mienšaj stupieni. Haspodź Iisus Chrystos ćviorda i niedvuchsensoŭna stavić na pieršy płan bažestviennuju roŭnaść usich ludziej.
Jevanhielskaja propaviedź śćviardžaje, što Boh nie maje praduziataści, i dla Tvarca niama roźnicy pamiž ludźmi ni pa znatnaści pachodžańnia, ni pa stupieni vałodańnia ŭładaju i bahaćciem, ni pa miescy ŭ hramadskaj ijerarchii. Pierad Abliččam Usiedziaržyciela tolki adno adroźnieńnie istotnaje: nakolki my adroźnivajemsia svajoju zdolnaściu lubić Boha i lubić bližniaha svajho jak samoha siabie (hł.: Mf. 22: 37—39).
U starazapavietnaj knizie Jezdry my čytajem słovy, jakija śviedčać pra ŭsieahulnuju roŭnaść ludziej u śviatle mienavita hetych asnovatvornych zapaviedziaŭ lubovi:
«Apraŭdaj udavu, rassudzi spravu biednaha, pamažy ŭbohamu, abarani siratu, aprani hołaha, pra sparalizavanaha i niamohłaha pakłapacisia, z kulhavaha nie śmiejsia, biazrukaha abarani, i ślapoha pryviadzi da bačańnia śviatła Majho, staroha i junaka ŭ ścienach tvaich prytuli, miortvych, dzie znojdzieš, pakinuŭšy znak, pakładzi ŭ mahiłu, — i Ja dam tabie pieršaje miesca ŭ Maim uvaskrasieńni», — kaža Haspodź (III Jezd. 2: 20—23).
U hetym paschalnym čałaviekalubstvie źmiaščajucca asnovy hramadskaj marali i spraviadlivaści, a značyć — i ŭstojlivaści hramadstva da vyprabavańniaŭ vieku hetaha. U hetych słovach Pisańnia, kažučy sučasnaj movaju, sfarmulavana biblejskaja sacyjalnaja prahrama, aktualnaja nie tolki dla Carkvy i dziaržavy, ale i dla ŭsioj suśvietnaj supolnaści.
Bo, pa sutnaści, usie histaryčnyja trahiedyi i sacyjalnyja biedstvy pačynalisia tam, dzie zabyvałasia jevanhielskaje praviła žyćcia čałaviečaha rodu: «Usio, jak chočacie, kab rabili vam ludzi, tak i vy rabicie im; bo ŭ hetym zakon i praroki» (Mf. 7: 12).
Chryścijanskaja adkaznaść nahadvaje nam, što my i baćki našy — adno, i my paklikany malicca za ich, prymnažajučy baćkoŭskuju nabožnaść i adkupajučy baćkoŭskija hrachi.
Pamiatajučy pra heta i rychtujučy sercy našy da Paschi Haspodniaj, my piacikratna malitoŭna paminali spačyłych, pačynajučy ad Usialenskaj paminalnaj miasapusnaj suboty. I my praciahniem hetuju malitoŭnuju łučnaść z našymi prodkami ŭ dzień Radaŭnicy, kali adzinymi vusnami i adzinym sercam uzradujemsia razam z tymi, jakija adyšli da Boha, rodnymi, suajčyńnikami i ŭsimi advieku spačyłymi pravasłaŭnymi bratami i siostrami našymi, što Chrystos sparaŭdy ŭvaskres!
Uźlublenyja! Siońnia my śmieła aceńvajem minułaje i ciapierašniaje, vykazvajem mierkavańni pra historyju našaj Carkvy, našaj Baćkaŭščyny… Adnak my nie zaŭsiody byvajem abačlivymi ŭ adnosinach da tych, chto žyŭ na ziamli našych ajcoŭ raniej za nas. Tamu pryhadajem, što apostał Pavieł, prapaviedujučy Uvaskrasieńnie Chrystova, vykazvaŭsia vielmi stroha adnosna tych, chto paśpiešlivy na asudžeńnie.
«Chrystos dziela taho i pamior, i ŭvaskres, i ažyŭ, kab uładaryć i nad miortvymi, i nad žyvymi, — tłumačyć Apostał narodaŭ, źviartajučysia i da staražytnych rymlanaŭ, i da nas. — A ty čamu asudžaješ brata tvajho? Taksama i ty, čamu prynižaješ brata tvajho? Usie my staniem na sudzie Chrystovym… Kožy z nas za siabie daść adkaz Bohu» (Rym. 14: 9—12)
Z usich pamierłych na ziamli Haspodź naš Iisus Chrystos źjaŭlajecca adzinym, Chto, pavodle słova Apostała, byŭ «addadzieny za hrachi našy i ŭvaskres dla apraŭdańnia našaha» (Rym. 4: 25).
Tamu dla nas, apraŭdanych takoju vysokaju canoju, najvažniejšaj była i zastajecca misija śviedčańnia pra bieśśmiarotnaść uzajemnaj lubovi Boha da čałavieka i čałavieka — da Boha, a značyć, i da svajho bližniaha.
Sardečna vinšuju z Paschaj Haspodniaj usich adzinaviernych chryścijan, suajčyńnikaŭ našych, usich, kim kiruje dobraja vola, i ŭsiaradasna śviedču pra toje, što Chrystos uvaskres! Sapraŭdy ŭvaskres! Amiń.
+Fiłaret,
Mitrapalit Minski i Słucki,
Patryjaršy Ekzarch usiaje Biełarusi
Pascha Chrystova, 2010 hod, Minsk
