"Mnie apošniamu pašancavała adsiedzieć u prezydenckim kreśle, nie kirujučy cełaj krainaj".
Taki žart ja pačuŭ ad Alaksandra Paŭłaviča Vajtoviča.
Sapraŭdy, potym pravy na hety tytuł atrymała tolki adna asoba ŭ dziaržavie.
Siońnia znoŭ daviałosia pabačycca z Alaksandram Paŭłavičam. Taki ž badziory, z žyvym pozirkam z-pad akularaŭ.
Jon byŭ prezydentam Nacyjanalnaj akademii navuk u 1997 — 2001 hadach. Abirali Vajtoviča patajemnym hałasavańniem z čatyroch kandydaturaŭ.
Heta byŭ apošni epizod akademičnaje volnicy.
...19 kastryčnika 2001 hoda prezidenckaja presavaja słužba budzionna paviedamiła, što kiraŭnik krainy zrabiŭ šerah kadravych pryznačeńniaŭ. U pryvatnaści, były kiraŭnik jahonaj administracyi Miaśnikovič pastaŭleny na čale Akademii navuk.
Vajtovič tady byŭ užo śpikieram vierchniaj pałaty. Dla jaho taki pavarot siužetu staŭ šokam. Bo ŭłady skasavali najvažniejšy pryncyp akademičnaj demakratyi.
"Va ŭsim śviecie ŭ takich ustanovach navukoŭcy sami vybirajuć lidera. Na hetuju prerahatyvu nie rabiŭ zamachu navat Stalin", — davodziŭ mnie potym Alaksandar Paŭłavič, raspaviadajučy fabułu svajho drejfu ŭ apazycyju.
"Mienavita na hetaj hlebie, — padkreśliŭ eks-prezydent, — i adbyłosia majo pieršaje surjoznaje sutyknieńnie z najvyšejšym kiraŭnictvam".
Tady Vajtovič kateharyčna admoviŭsia vystupić z uchvaleńniem pryznačenca na schodzie ŭ akademii.
Kali ž sam byŭ na čale hetaj ustanovy, to bambavaŭ samaje vysokaje kiraŭnictva idejaj pieravodu ekanomiki na inavacyjny šlach raźvićcia. Ale ad dzivaka-akademika admachvalisia, by ad nadakučlivaj muchi. Dumali, musić, što nikoli nia skončacca tannyja haz dy nafta.
Siońnia słova "inavacyi" śpičrajtery tyckajuć u kožny dakład. Prypiakło!
"Jašče raniej, u 1997-m, — zhadvaje Vajtovič, — my prapanavali stvaryć zonu vysokich technalohijaŭ. Tady prapanoŭvałasia nazva "Akademtechnapolis". Faktyčna heta była taja samaja ideja, što praź siem hadoŭ pačnie prapahandavacca źvierchu ŭ vyhladzie tak zvanaj biełaruskaj Sylikonavaj daliny".
Sa słoŭ Vajtoviča, u 1997 hodzie, prabivajučy ideju "Akademtechnapolisu", navukoŭcy navat prajekt adpaviednaha prezydenckaha ŭkazu padrychtavali. "Naiŭna dumałasia, što za takuju perspektyŭnuju ideju adrazu ŭchopiacca. Adnak my natknulisia na hłuchuju ścianu. Ja sam jeździŭ z tym prajektam pa roznych instancyjach, kab atrymać vizy vysokich čynoŭnikaŭ. Ale jany pieravažna adbivalisia, jak ad niejkaj niepatrebščyny".
Staŭšy ž na čale vierchniaj pałaty parlamentu, Vajtovič trapiŭ pad razdaču na druhim Usiebiełaruskim narodnym schodzie. Zhadvaje: "Biez anijakaj zadniaj dumki vyjšaŭ na trybunu z prapanovami, jak palepšyć stan spraŭ. Akazałasia ž, što treba było pieć aliłuju!".
Chto-kolviek dasiul nia moža daŭmiecca, jak hety abačlivy, pamiarkoŭny čałaviek ź niahučnym hołasam (amal što antypod byłoha marskoha piachotnika!) uvajšoŭ u kanfrantacyju z najvyšejšym kiraŭnictvam.
Nu vielmi ž nie padobny na barykadnaha zmahara!
Davoli doŭha kantaktujučy z akademikam, ja pryjšoŭ da vysnovy: mienavita jak čałaviek da kaściej racyjanalny, uzhadavany na idei prahresu, jon elementarna nia moh i nia moža usprymać iracyjanalnaść, rehresyŭny charaktar zbudavanaj tut Systemy.
"Našaje razumieńnie ŭłady, što adpaviadaje tamu ci inšamu sposabu isnavańnia, — pisaŭ Erych From, — zaležyć ad našaha asensavańnia taho, što dastatkova šyroki termin "ułada" maje dva zusim roznyja značeńni: ułada moža być abo "racyjanalnaj", abo "iracyjanalnaj". Racyjanalnaja ŭłada zasnavanaja na kampetentnaści; takaja ŭłada spryjaje rostu čałavieka, jaki na jaje abapirajecca. Iracyjanalnaja ŭłada hruntujecca na sile i słužyć dziela ekspłuatacyi taho, chto joj padparadkoŭvajecca".
Nu što tut dadasi?
