Чатыры гады таму прэзідэнцкімі ўказамі з грыфам «для службовага карыстання» дзяржаве Катар выдзелілі ў арэнду на 99 гадоў ўчасткі зямлі ў Лагойскім і Смалявіцкім раёнах. Катару дасталася каля 25 квадратных кіламетраў лясоў на 99 гадоў. Аказалася, ёсць і чацвёрты «арабскі» ўчастак — і таксама ў Лагойскім раёне. Ён займае 32 квадратныя кіламетры. Пра яго не пісалі, дакументаў у вольным доступе выявіць не ўдалося. Але ён адзіны не «хаваецца»: над КПП лунаюць сцягі ААЭ і Беларусі.
Зямля арабам — менавіта Аб'яднаным Арабскім Эміратам як дзяржаве — была выдзелена ў жніўні 2014 года. Што гэта ад гэтага мае Беларусь? Неўзабаве арэндная плата вырасце каля $300 тысяч на год, пакуль яна нашмат ніжэйшая.
«Едзьце ў Закалюжжа, там усё ў платах»
Пра тое, што вёску Закалюжжа таксама атачаюць падазроныя платы «арабскіх паляўнічых гаспадарак», нам казалі жыхары вёсак ля «катарскіх платоў» — Выгара, Загор'е, Леснікоў. Каардынаты ўчастка ў Закалюжжы дасылалі і чытачы.
А вось жыхаркі гэтай вёскі здзівіліся: чаго вы да нас, у Закалюжжа, прыехалі, у нас да тых платоў — дайдзі яшчэ паспрабуй.
Фота: Яўген Ерчак, TUT.BY
Жыхаркі Закалюжжа не скардзяцца на платы — іх больш трывожаць ініцыятывы мясцовых уладаў.
— Ну плот там вось, кіламетры чатыры, — паказваюць за агароды. — Толькі вы да яго не даедзеце, патонеце ў гразі. Гэта Нёманская паляўнічая гаспадарка (Гродзенскай тытунёвай фабрыкі «Нёман») там.
— А плот з дротам дзе?
— Арабскі? Дык у Малінаўку едзьце, тут блізка. Ён за Малінаўкай, там і КПП ёсць. А ад нас да яго далёка, пешшу стоміцеся. У нас да яго і не даходзяць людзі — тут усім ужо за 80 гадоў, так далёка мы ўжо не ходзім. Казалі нам, што яго яшчэ будуюць, што за 300 метраў па лесе тут у нас пойдзе. Нават пазнакі нейкія ставілі, быццам дзе ён пойдзе, ды ўсё заглухла. Можа, і не дабудуюць.
Малінаўка зусім недалёка, і знайсці дарогу да КПП было няцяжка — туды па свежай гравійцы, праз усю вёсачку, адзін за адным ішлі МАЗы. Плот аказаўся не такім высокім, як ля катарскіх участкаў. І не такім жахлівым. На пад'ездзе таблічка: «Каранцінны вальер. Праход/праезд забаронены».
Фота: Яўген Ерчак, TUT.BY
Наогул праезд і праход па дарогах ніякае ТАА «КПІ Спэшл Проджэкс» забараняць грамадзянам Беларусі права не мае. Будзем лічыць, што гаворка ідзе толькі пра тэрыторыю вальераў.
— Пазваніце па тэлефоне на ўсялякі выпадак, там Васіль Мікалаевіч, — папярэджвае чалавек ля будаўнічага вагончыка, які стаяў ля знака.
Мы патэлефанавалі, там нас не зразумелі, выказалі здагадку, што мы памыліліся нумарам. І тут мы разгледзелі: ды за плотам — дзясяткі высакародных аленяў!
Алені пасуцца ў каранцінным вальеры. Людзей не баяцца. Фота: Яўген Ерчак, TUT.BY
Фота: Яўген Ерчак, TUT.BY
Пакуль фатограф здымае, пад'язджае мужчына на матацыкле. Як аказалася, кіраўнік гэтай гаспадаркі, гэта яму мы тэлефанавалі.
Папярэдні матэрыял ён чытаў і, як нам здалося, меў з гэтай нагоды нейкую падрыхтоўчую размову з начальствам. І ў адрозненне ад «чэкісцкага» выгляду ахоўнікаў катарскіх угоддзяў, не стаў рабіць таямніцы з памеру ўчастка, колькасці пагалоўя.
— Гэта каранцінны вальер. Аленяў завезлі з Латвіі, пакуль не дабудуем вальеры, яны тут, як у каранціне, — тлумачыць. — Тут у нас толькі самцы, 80 галоў, розных узростаў. Самкі зараз целяцца, яны з маладняком асобна ўтрымліваюцца.
Фота: Яўген Ерчак, TUT.BY
Высакародныя алені, якія пазналі карміцеля, пацягнуліся да сеткі, як хатнія. Рогі ў іх цяпер у поўсці, мякенькія і цёплыя.
— Як іх потым будуць страляць, яны ж, як каровы, хатнія?
— Ну ў нас племянны статак, мы іх разводзім — яшчэ ж тэрыторыя не абгароджана да канца. І плануем на продаж, іншым гаспадаркам іх прадаваць. Цяпер у нас усяго 120 або 130 галоў высакароднага аленя. У вальеры даводзіцца трымаць, бо калі іх не пераганяць з вальера ў вальер, яны ўсю тэрыторыю папсуюць: нешта з'ядуць, нешта вытапчуць. А так тут аб'елі — перайшлі на свежую траву. Усяго ў нас 3200 гектараў. А што, хіба хтосьці скардзіцца на нас? — удакладняе.
— Не, не скардзіцца. Проста людзям платы не падабаюцца …
— Наш участак далёка ад усіх вёсак. Вось Малінаўка да яго бліжэйшая, але там толькі некалькі хат жылых, старыя дажываюць, астатнія — дачнікі. І вакол лясоў дастаткова, таму з мясцовым насельніцтвам у нас ніякіх канфліктаў не было.
Фота: Яўген Ерчак, TUT.BY
Тлумачаць неабходнасць плота зусім не страхам, што алені разбягуцца. Проста яны ў перыяд гону агрэсіўныя.
— А гон пачынаецца з сярэдзіны жніўня, — кажа кіраўнік. — І грыбніка якога-небудзь алень можа пакалечыць, а то і забіць. Ды і самкі — напрыклад, зараз падыходзіш да яе — яна на дыбкі становіцца. А калі малое спалохаецца, пісне — можа і затаптаць. Каму такая рызыка патрэбна?
За загонам з аленямі, аддзеленыя плотам, стаяць муфлоны. Кажуць, гэтыя горныя бараны нядрэнна перазімавалі, а беларускім летам іх не спалохаць. Яшчэ ў гаспадарцы разводзяць ланяў.
Мы хацелі пад'ехаць да КПП, але кіраўнік стаў грудзьмі. Кажа, там аленіхі целяцца, каб жа не сурочылі аленятак, прэцэдэнты былі: паглядзеў чужы — і цяля здохла. І наогул, начальства забараніла, вы ж зразумейце. Прарывацца не сталі. Здалёку знялі КПП: будматэрыялы, будаўнікі, домік для работнікаў, машыны, сцягі.
Фота: Яўген Ерчак, TUT.BY. Рулоны сеткі — не ўвесь плот яшчэ пабудаваны.
Пра горы будматэрыялаў нам распавялі:
— Гэта домікі для аховы будуць, чатыры штукі, каб зімой пры аб'ездзе было куды зайсці пагрэцца, патэлефанаваць. Тэрыторыя ж вялікая.
Фота: Яўген Ерчак, TUT.BY
Уздоўж плота вырашылі не ісці, а аб'ехаць — здавалася, ён павінен цягнуцца да вёскі Лаўнікі. Вярталіся праз Малінаўку. Спыніліся пагутарыць з гаспадаром дома, над якім лунае дзяржаўны сцяг.
Фота: Яўген Ерчак, TUT.BY
Леанід, аказалася, аднаўляе бацькоўскі дом, дзе вырас разам з яшчэ 11 братамі і сёстрамі. Ваяваў у Афганістане.
Спыталі, ці заўсёды ў яго ўзняты сцяг.
— Заўсёды, — кажа. — Толькі 2 жніўня на свой мяняю — на сцяг ПДВ.
— Кіраўнік кажа: Малінаўцы плот не замінае. Гэта праўда?
— Вёска амаль вымерла, дачнікі толькі з маладых. А каму суседства з плотам можа падабацца? А яшчэ раздражняюць гэтыя МАЗы, трактары — ідуць адзін за адным, пыляць.
— Там не палююць, кажуць, можна дзяцей зводзіць на аленяў паглядзець.
— Я разы чатыры чуў стрэлы. Але хто страляў і ў што — не бачыў.
Тут можна прыкінуць толькі аб'ёмы зямель, перададзеных ААЭ. Пакуль у доступе няма свежых спадарожнікавых здымкаў, па якіх можна сапраўды прамаляваць мяжы плота.
Лаўнікі: паляўнічая гаспадарка Федэрацыі прафсаюзаў
Фота: Яўген Ерчак, TUT.BY. Сцяг ФПБ над комплексам
У Лаўніках «арабскага плота» не знайшлі, хоць і праехалі ў бок, дзе ён павінен быць, пару кіламетраў лесам. За лесам апынуліся поля мясцовага СПК — яшчэ на пару кіламетраў. Але паляўнічая гаспадарка ў Лаўніках ёсць — толькі належыць Федэрацыі прафсаюзаў Беларусі.
Зараз тут гасцей не прымаюць — старую частку, якой дзесяць гадоў, рамантавалі, будавалі новыя домікі для адпачынку, плюс ўводзяць у эксплуатацыю сонечную станцыю. Абяцаюць: праз пару тыдняў тут можна будзе папаляваць і проста адпачыць, папарыўшыся ў лазні, пакатаўшыся на квадрацыклах.
Як распавёў кіраўнік Міхаіл Ермалаеў, паляўнічай гаспадарцы «Лаўнікі» належыць амаль 60 тысяч гектараў лясоў і палёў, але вальераў (чытай — агароджанай плотам тэрыторыі) у паляўнічай гаспадаркі няма. Тут паляванне «натуральнае», палююць у дазволены час, аматары — нават з арбалетамі. Хоць аб пабудове вальераў задумваюцца: вальернае паляванне досыць папулярнае, асабліва сярод забяспечаных замежнікаў, якія прыязджаюць па трафеі. У вальерах яна магчымая круглы год. У той жа паляўнічай гаспадаркі «Нёманскае», што ў Закалюжжы, вальер на 400 гектараў. Але для таго, каб паставіць агароджы, трэба ўзяць у арэнду правільны ўчастак — каб мясцовым не перашкаджаў, быў і лес, і поле — кармавая база, і вадапой. А арэнда і будаўніцтва — нятаннае задавальненне.
