Čatyry hady tamu prezidenckimi ŭkazami z hryfam «dla słužbovaha karystańnia» dziaržavie Katar vydzielili ŭ arendu na 99 hadoŭ ŭčastki ziamli ŭ Łahojskim i Smalavickim rajonach. Kataru dastałasia kala 25 kvadratnych kiłamietraŭ lasoŭ na 99 hadoŭ. Akazałasia, jość i čaćviorty «arabski» ŭčastak — i taksama ŭ Łahojskim rajonie. Jon zajmaje 32 kvadratnyja kiłamietry. Pra jaho nie pisali, dakumientaŭ u volnym dostupie vyjavić nie ŭdałosia. Ale jon adziny nie «chavajecca»: nad KPP łunajuć ściahi AAE i Biełarusi.
Ziamla arabam — mienavita Abjadnanym Arabskim Emiratam jak dziaržavie — była vydzielena ŭ žniŭni 2014 hoda. Što heta ad hetaha maje Biełaruś? Nieŭzabavie arendnaja płata vyraście kala $300 tysiač na hod, pakul jana našmat nižejšaja.
«Jedźcie ŭ Zakalužža, tam usio ŭ płatach»
Pra toje, što viosku Zakalužža taksama atačajuć padazronyja płaty «arabskich palaŭničych haspadarak», nam kazali žychary viosak la «katarskich płatoŭ» — Vyhara, Zahorje, Leśnikoŭ. Kaardynaty ŭčastka ŭ Zakalužžy dasyłali i čytačy.
A voś žycharki hetaj vioski ździvilisia: čaho vy da nas, u Zakalužža, pryjechali, u nas da tych płatoŭ — dajdzi jašče pasprabuj.
Fota: Jaŭhien Jerčak, TUT.BY
Žycharki Zakalužža nie skardziacca na płaty — ich bolš tryvožać inicyjatyvy miascovych uładaŭ.
— Nu płot tam voś, kiłamietry čatyry, — pakazvajuć za aharody. — Tolki vy da jaho nie dajedziecie, patoniecie ŭ hrazi. Heta Niomanskaja palaŭničaja haspadarka (Hrodzienskaj tytuniovaj fabryki «Nioman») tam.
— A płot z drotam dzie?
— Arabski? Dyk u Malinaŭku jedźcie, tut blizka. Jon za Malinaŭkaj, tam i KPP jość. A ad nas da jaho daloka, pieššu stomiciesia. U nas da jaho i nie dachodziać ludzi — tut usim užo za 80 hadoŭ, tak daloka my ŭžo nie chodzim. Kazali nam, što jaho jašče budujuć, što za 300 mietraŭ pa lesie tut u nas pojdzie. Navat paznaki niejkija stavili, byccam dzie jon pojdzie, dy ŭsio zahłuchła. Moža, i nie dabudujuć.
Malinaŭka zusim niedaloka, i znajści darohu da KPP było niaciažka — tudy pa śviežaj hravijcy, praz usiu viosačku, adzin za adnym išli MAZy. Płot akazaŭsia nie takim vysokim, jak la katarskich učastkaŭ. I nie takim žachlivym. Na padjeździe tablička: «Karancinny valjer. Prachod/prajezd zabaronieny».
Fota: Jaŭhien Jerčak, TUT.BY
Naohuł prajezd i prachod pa darohach nijakaje TAA «KPI Spešł Prodžeks» zabaraniać hramadzianam Biełarusi prava nie maje. Budziem ličyć, što havorka idzie tolki pra terytoryju valjeraŭ.
— Pazvanicie pa telefonie na ŭsialaki vypadak, tam Vasil Mikałajevič, — papiaredžvaje čałaviek la budaŭničaha vahončyka, jaki stajaŭ la znaka.
My patelefanavali, tam nas nie zrazumieli, vykazali zdahadku, što my pamylilisia numaram. I tut my razhledzieli: dy za płotam — dziasiatki vysakarodnych aleniaŭ!
Aleni pasucca ŭ karancinnym valjery. Ludziej nie bajacca. Fota: Jaŭhien Jerčak, TUT.BY
Fota: Jaŭhien Jerčak, TUT.BY
Pakul fatohraf zdymaje, padjazdžaje mužčyna na matacykle. Jak akazałasia, kiraŭnik hetaj haspadarki, heta jamu my telefanavali.
Papiaredni materyjał jon čytaŭ i, jak nam zdałosia, mieŭ z hetaj nahody niejkuju padrychtoŭčuju razmovu z načalstvam. I ŭ adroźnieńnie ad «čekisckaha» vyhladu achoŭnikaŭ katarskich uhodździaŭ, nie staŭ rabić tajamnicy z pamieru ŭčastka, kolkaści pahałoŭja.
— Heta karancinny valjer. Aleniaŭ zavieźli z Łatvii, pakul nie dabudujem valjery, jany tut, jak u karancinie, — tłumačyć. — Tut u nas tolki samcy, 80 hałoŭ, roznych uzrostaŭ. Samki zaraz cielacca, jany z maładniakom asobna ŭtrymlivajucca.
Fota: Jaŭhien Jerčak, TUT.BY
Vysakarodnyja aleni, jakija paznali karmiciela, paciahnulisia da sietki, jak chatnija. Rohi ŭ ich ciapier u poŭści, miakieńkija i ciopłyja.
— Jak ich potym buduć stralać, jany ž, jak karovy, chatnija?
— Nu ŭ nas plemianny statak, my ich razvodzim — jašče ž terytoryja nie abharodžana da kanca. I płanujem na prodaž, inšym haspadarkam ich pradavać. Ciapier u nas usiaho 120 abo 130 hałoŭ vysakarodnaha alenia. U valjery davodzicca trymać, bo kali ich nie pierahaniać z valjera ŭ valjer, jany ŭsiu terytoryju papsujuć: niešta źjaduć, niešta vytapčuć. A tak tut abjeli — pierajšli na śviežuju travu. Usiaho ŭ nas 3200 hiektaraŭ. A što, chiba chtości skardzicca na nas? — udakładniaje.
— Nie, nie skardzicca. Prosta ludziam płaty nie padabajucca …
— Naš učastak daloka ad usich viosak. Voś Malinaŭka da jaho bližejšaja, ale tam tolki niekalki chat žyłych, staryja dažyvajuć, astatnija — dačniki. I vakoł lasoŭ dastatkova, tamu ź miascovym nasielnictvam u nas nijakich kanfliktaŭ nie było.
Fota: Jaŭhien Jerčak, TUT.BY
Tłumačać nieabchodnaść płota zusim nie stracham, što aleni raźbiahucca. Prosta jany ŭ pieryjad honu ahresiŭnyja.
— A hon pačynajecca ź siaredziny žniŭnia, — kaža kiraŭnik. — I hrybnika jakoha-niebudź aleń moža pakalečyć, a to i zabić. Dy i samki — naprykład, zaraz padychodziš da jaje — jana na dybki stanovicca. A kali małoje spałochajecca, piśnie — moža i zataptać. Kamu takaja ryzyka patrebna?
Za zahonam z aleniami, adździelenyja płotam, stajać mufłony. Kažuć, hetyja hornyja barany niadrenna pierazimavali, a biełaruskim letam ich nie spałochać. Jašče ŭ haspadarcy razvodziać łaniaŭ.
My chacieli padjechać da KPP, ale kiraŭnik staŭ hrudźmi. Kaža, tam alenichi cielacca, kab ža nie suročyli aleniatak, precedenty byli: pahladzieŭ čužy — i ciala zdochła. I naohuł, načalstva zabaraniła, vy ž zrazumiejcie. Praryvacca nie stali. Zdaloku źniali KPP: budmateryjały, budaŭniki, domik dla rabotnikaŭ, mašyny, ściahi.
Fota: Jaŭhien Jerčak, TUT.BY. Rułony sietki — nie ŭvieś płot jašče pabudavany.
Pra hory budmateryjałaŭ nam raspaviali:
— Heta domiki dla achovy buduć, čatyry štuki, kab zimoj pry abjeździe było kudy zajści pahrecca, patelefanavać. Terytoryja ž vialikaja.
Fota: Jaŭhien Jerčak, TUT.BY
Uzdoŭž płota vyrašyli nie iści, a abjechać — zdavałasia, jon pavinien ciahnucca da vioski Łaŭniki. Viartalisia praz Malinaŭku. Spynilisia pahutaryć z haspadarom doma, nad jakim łunaje dziaržaŭny ściah.
Fota: Jaŭhien Jerčak, TUT.BY
Leanid, akazałasia, adnaŭlaje baćkoŭski dom, dzie vyras razam ź jašče 11 bratami i siostrami. Vajavaŭ u Afhanistanie.
Spytali, ci zaŭsiody ŭ jaho ŭźniaty ściah.
— Zaŭsiody, — kaža. — Tolki 2 žniŭnia na svoj mianiaju — na ściah PDV.
— Kiraŭnik kaža: Malinaŭcy płot nie zaminaje. Heta praŭda?
— Vioska amal vymierła, dačniki tolki z maładych. A kamu susiedstva z płotam moža padabacca? A jašče razdražniajuć hetyja MAZy, traktary — iduć adzin za adnym, pylać.
— Tam nie palujuć, kažuć, možna dziaciej zvodzić na aleniaŭ pahladzieć.
— Ja razy čatyry čuŭ streły. Ale chto stralaŭ i ŭ što — nie bačyŭ.
Tut možna prykinuć tolki abjomy ziamiel, pieradadzienych AAE. Pakul u dostupie niama śviežych spadarožnikavych zdymkaŭ, pa jakich možna sapraŭdy pramalavać miažy płota.
Łaŭniki: palaŭničaja haspadarka Fiederacyi prafsajuzaŭ
Fota: Jaŭhien Jerčak, TUT.BY. Ściah FPB nad kompleksam
U Łaŭnikach «arabskaha płota» nie znajšli, choć i prajechali ŭ bok, dzie jon pavinien być, paru kiłamietraŭ lesam. Za lesam apynulisia pola miascovaha SPK — jašče na paru kiłamietraŭ. Ale palaŭničaja haspadarka ŭ Łaŭnikach jość — tolki naležyć Fiederacyi prafsajuzaŭ Biełarusi.
Zaraz tut haściej nie prymajuć — staruju častku, jakoj dziesiać hadoŭ, ramantavali, budavali novyja domiki dla adpačynku, plus ŭvodziać u ekspłuatacyju soniečnuju stancyju. Abiacajuć: praz paru tydniaŭ tut možna budzie papalavać i prosta adpačyć, paparyŭšysia ŭ łaźni, pakataŭšysia na kvadracykłach.
Jak raspavioŭ kiraŭnik Michaił Jermałajeŭ, palaŭničaj haspadarcy «Łaŭniki» naležyć amal 60 tysiač hiektaraŭ lasoŭ i paloŭ, ale valjeraŭ (čytaj — aharodžanaj płotam terytoryi) u palaŭničaj haspadarki niama. Tut palavańnie «naturalnaje», palujuć u dazvoleny čas, amatary — navat z arbaletami. Choć ab pabudovie valjeraŭ zadumvajucca: valjernaje palavańnie dosyć papularnaje, asabliva siarod zabiaśpiečanych zamiežnikaŭ, jakija pryjazdžajuć pa trafiei. U valjerach jana mahčymaja kruhły hod. U toj ža palaŭničaj haspadarki «Niomanskaje», što ŭ Zakalužžy, valjer na 400 hiektaraŭ. Ale dla taho, kab pastavić aharodžy, treba ŭziać u arendu pravilny ŭčastak — kab miascovym nie pieraškadžaŭ, byŭ i les, i pole — karmavaja baza, i vadapoj. A arenda i budaŭnictva — niatannaje zadavalnieńnie.
