Miemaryjał achviaram Chałakostu na bierazie Dunaja ŭ Budapiešcie. Fota: vecteezy
Pinchas Holdšmit, hałoŭny rabin Maskvy, padaŭ u adstaŭku sa svajoj pasady i źjechaŭ z Rasii ŭ lipieni paśla taho, jak admoviŭsia padtrymać rasijskaje ŭvarvańnie va Ukrainu. Ciapier u vyhnańni jon kaža, što jaŭrei pavinny pakinuć Rasiju, pakul jany jašče mohuć, pakul ich nie zrabili achviarnymi kazłami za ciažkaści, vyklikanyja vajnoj va Ukrainie.
«Kali my azirajemsia na historyju Rasii, kožny raz, kali palityčnaja sistema była ŭ niebiaśpiecy, vy bačyli, jak urad sprabuje pieranakiravać hnieŭ i niezadavolenaść mas na jaŭrejskuju hramadu, — skazaŭ Pinchas Holdšmit. — My heta bačyli i ŭ carskija časy, i ŭ kancy stalinskaha režymu».
«My bačym rost antysiemityzmu, pakul Rasija viartajecca da novaha typu Savieckaha Sajuza, i krok za krokam žaleznaja zasłona znoŭ apuskajecca. Tamu ja liču, što najlepšy varyjant dla rasijskich jaŭrejaŭ — heta źjechać», — dadaŭ jon u kamientary dla vydańnia The Guardian.
«Na hramadskich lidaraŭ cisnuli, kab jany padtrymali vajnu, i ja admoviŭsia heta zrabić. Ja padaŭ u adstaŭku, tamu što zastavacca hałoŭnym rabinam Maskvy było b prablemaj dla hramadstva z-za represiŭnych mier, jakija prymajucca suprać inšadumcaŭ», — skazaŭ Holdšmit.
Pinchas Holdšmit / Fota: Esteehindy, Public domain, via Wikimedia Commons
Apošniaje stahodździe rasijskija jaŭrei pieryjadyčna masava emihravali, spačatku ŭ Jeŭropu i Amieryku, a zusim niadaŭna — u Izrail. Pavodle pierapisu 1926 hoda ŭ tahačasnym Savieckim Sajuzie naličvałasia 2 672 000 jaŭrejaŭ, 59% ź ich žyli va Ukrainie. Siońnia ŭ Rasijskaj Fiederacyi zastałosia tolki kala 165 tysiač jaŭrejaŭ sa 145 miljonaŭ nasielnictva.
Holdšmit ličyć, što z pačatku vajny ad 25 da 30% tych, chto zastaŭsia, źjechali abo źbiralisia heta zrabić, choć ciapier było mała rejsaŭ z Maskvy, a cana na rejs u Tel-Aviŭ vyrasła ŭ čatyry razy, prykładna da 2000 dołaraŭ. U lipieni ŭrad Rasii zakryŭ rasijskaje adździaleńnie Jaŭrejskaha ahienctva, niekamiercyjnaj arhanizacyi, jakaja spryjaje imihracyi ŭ Izrail.
«Jość častka rasijskaha hramadstva — creacle — kreatyŭny kłas lidaraŭ biznesu i kultury, intelektuałaŭ i mastakoŭ, — skazaŭ Holdšmit, — i možna z upeŭnienaściu skazać, što vialikaja častka hetych ludziej źjechała z Rasii, i heta jość i budzie vielmi škodnym dla rasijskaha hramadstva».
Jon skazaŭ, što značnaja častka jaŭrejskaj hramady Ukrainy taksama źjechała i ciapier znachodzicca ŭ biežanstvie ŭ Hiermanii, Aŭstryi i Rumynii.
Holdšmit źviartaŭ uvahu, što Uładzimir Zialenski, jaki nie chavaŭ svaich jaŭrejskich karanioŭ, byŭ abrany prezidentam Ukrainy z bolš čym 70% hałasoŭ. Hety fakt sam saboju abviarhaje zajavy Uładzimira Pucina pra toje, što Ukrainaj kirujuć nieanacysty: «Pra jaki nacyzm možna tady havaryć?».
