Śviatkavańnie stohadovaha jubileju Łarysy Hienijuš čakana vyliłasia ŭ supraćstajańnie z uładami.Sioleta jano było asabliva vyraznym. Spačatku ŭ Vaŭkavysku raptoŭna źnikła šylda ŭ honar paetki, što była vyviešanaja na domie, u jakim Łarysa Hienijuš naradziłasia. U dadatak da hetaha na niekalki hadzin u pastarunak trapiŭ inicyjatar vyviešvańnia pamiatnaj šyldy — miascovy pradprymalnik Mikałaj Kavalčuk. A potym užo ŭ Zelvie ŭłady ŭ adkrytuju carvali pamiatnuju šyldu z doma, dzie žyła Łarysa Hienijuš. U abodvuch vypadkach damy byli pryvatnymi, a z haspadarami była dasiahnutaja damoŭlenaść na raźmiaščeńnie pamiatnych znakaŭ. To bok nijakich jurydyčnych padstavaŭ dla padobnych dziejańniaŭ nie isnavała.
Šmat chto źviazvaje takija dziejańni uładaŭ nie stolki z asobaj Łarysy Hienijuš, kolki z aktyŭnym udziełam kampanii «Havary praŭdu» u śviatkavańniach. Niaklajeŭ dapamahaŭ z vyrabam šyldaŭ, z udziełam jaho kampanii byŭ vydadzieny almanach «Asoba i čas», pryśviečany Hienijuš, a taksama šykoŭny dvuchtomnik paetki. Aktyvisty kampanii aktyŭna ŭdzielničali va ŭsich śviatočnych mierapryjemstvach, a sam Niaklajeŭ byŭ hałoŭnym vystupoŭcam na ich.
Ci varta ŭviazvać pieraškody uładaŭ z udziełam «Havary praŭdu»? Kiraŭnik arhkamitetu pa śviatkavańni jubileju Hienijuš, Michaś Skobła, ličyć, što nie.
«U papiarednija jubilei nie brała ŭdziełu nijakaja kampanija. Ale nam usio adno pieraškadžali. Nam nie davali pamiaškańnia, čynili inšyja pieraškody. Tak što nie ŭ kampanii «Havary praŭdu» pryčyna, — ličyć M.Skobła. — Kiraŭnik kampanii,
Uładzimir Niaklajeŭ, napisaŭ vydatny vierš pra Łarysu Hienijuš. Ź jaho dapamohaj vyjšaŭ dvuchtomnik paetki, almanach, pryśviečany joj. Heta — kankretnaja dapamoha. Ja liču, što heta i jość vialikaja zasłuha Niaklajeva.A toje, što nie dajuć adznačać — toje stałasia ŭžo zahannaj tradycyjaj».
U toj ža čas spadar Skobła ŭviazvaje dziejańni ŭładaŭ asabista z Łukašenkam: «U mianie składvajecca takoje ŭražańnie, što biełaruskija ŭłady bajacca Łarysy Hienijuš jak ahniu. Adkul hetaja bojaź, ja taksama nie razumieju. Idzie vajna biełaruskich uładaŭ ź biełaruskaj litaraturaj. U tym liku najpierš z Łarysaj Hienijuš.
Pavodle majoj infarmacyi, asabistuju spravu Łarysy Hienijuš, što znachodzicca na zachavańni ŭ KDB, hladzieŭ, hartaŭ, čytaŭ asabista Alaksandr Łukašenka. I pastaviŭ na joj svoj podpis. Maŭlaŭ, aznajomiŭsia. Ale nijakaj svajoj dumki jon nie vykazaŭ. Ni za, ni suprać Łarysy. I čynoŭniki ciapier, viedajučy pra hety fakt, bajacca zrabić nie tak, jak padumaŭ Alaksandr Łukašenka».
Inšaha mierkavańnia prytrymlivajecca sam Uładzimir Niaklajeŭ, lider kampanii «Havary praŭdu»: «Ja nie chaču ciahnuć koŭdru na siabie. Ale jak pakazali padziei ŭ Vaŭkavysku i Zelvie, heta źviazana z udziełam našaj kampanii. U minułyja hady, kali śviatkavańni pravodzilisia biez nas, takich prablem nie było, — zaznačaje jon. — Zaraz iznoŭ pačali cisk na nas, aryštoŭvajuć našych aktyvistaŭ pa ŭsioj krainie. Ułady chočuć adšturchnuć ludziej ad usiaho, što źviazana z kampanijaj «Havary praŭdu». Maŭlaŭ, kali jość Niaklajeŭ, to maje adbycca niadobraje. Nie toje, kab im zaminaje Łarysa Hienijuš. Jak jana im moža zaminać? Jany pra jaje nie viedajuć. Im zaminaje ŭsio, što pahražaje im. Čynoŭniki chočuć utrymlivać uładu i bačać u našaj kampanii pahrozu dla siabie». Razam z tym, spadar Niaklajeŭ nie ličyć, što jaho kampanii było nie varta anhažavacca ŭ śviatkavańnie jubileju Łarysy Hienijuš. «A tady dzie nam anhažavacca? Płakać na mohiłkach? My ŭdzielničali aktyŭna. I ja dapamahaŭ nie tolki tamu, što ja lider kampanii «Havary praŭdu». Ja — biełaruski paet. Nasamreč pavažaju ŭsio toje, što zrabiła Łarysa Hienijuš. Asabliva «Spoviedź». Heta i jość praŭda. Skazanaja ŭ toj čas, kali jaje ciahali pa hułahach, pa kalučych dratach. Heta i jość maralny podźvih žančyny, jaki pavinien vychoŭvać čałaviečaje ŭ čałavieku», — zaznačyŭ lider «Havary praŭdu».
Varta skazać, što śviatkavańnie jubileju Łarysy Hienijuš ŭ Zelvie nie było zališnie palityzavanym, navat niahledziačy na aktyŭny udzieł u im Uładzimira Niaklajeva. Abyšłosia bieź incydentaŭ. Chiba što śviatar zelvienskaj carkvy, žadajučy pierastrachavacca, zabaraniŭ uzdymać nacyjanalny ściah la pomnika paetcy, što akurat ustanoŭleny pry carkvie.
A Niaklajeva prysutnyja na śviatkavańni nasamreč usprymali jak paeta, a nie jak palityka. Heta asabliva było zaŭvažna paśla pryjezdu ŭ Zelvu Alaksandra Milinkieviča, jaki, śpiašajučysia ź inauhuracyi polskaha prezidenta Branisłava Kamaroŭskaha, paśpieŭ tolki na ŭskładańnie kvietak da mahiły Hienijuš. Źjaŭleńnie Milinkieviča vyklikała vialikaje ažyŭleńnie ŭ prysutnych.Ź inšych lideraŭ Zelvu naviedaŭ taksama lider BNF Alaksiej Janukievič.
Niahledziačy na nieadnaznačnaje staŭleńnie da Łarysy Hienijuš,
miascovyja zelvienskija ŭłady nie zmahli całkam praihnaravać jubilej paetki. Pieršapačatkova navat płanavałasia pravieści ŭ miascovym «Domie kultury» supolnuju viečarynu. Adnak kali sotnia čałaviek, što pryjechali pieravažna z Hrodna i Minska, padyšli da budynku, dźviery ŭ vialikuju zalu byli začynienyja, a aficyjnaje mierapryjemstva prachodziła ŭ maleńkim pamiaškańni biblijateki, raźličanym na tryccać čałaviek.«Vyrašyli ad nas schavacca ŭ kamory», — žartavali prysutnyja. U vyniku vieršy Hienijuš hučali prosta z prystupak Doma kultury — viečarynu było vyrašana pravieści mienavita tam. Za ŭsim hety nazirała ź dziesiatak milicyjantaŭ, jakija vyrašyli navat nie padychodzić da natoŭpu.
Takim čynam tryccać čałaviek u zelvienskaj biblijatecy — heta ŭsio, na što siońnia zdolnaja zrabić ŭłada dla ŭšanavańnia pamiaci Łarysy Hienijuš. Ni Ministerstva kultury, ni aficyjny Sajuz piśmieńnikaŭ nie paličyli patrebnym adznačać stohadovy jubilej adnoj z samych vialikich biełaruskich paetak.
Čaho možna było čakać, kali kiraŭnik praŭładnaha SPB Mikałaj Čarhiniec na pytańnie karespandenta «NN», jak jaho arhanizacyja płanuje adznačyć jubilej Łarysy Hienijuš, adkazaŭ nastupnaje: «My ničoha nie płanavali. Vy viedajecie našu pazicyju pa Hienijuš i Arsieńnievaj. Jany dziejničali suprać Biełarusi, padtrymlivali fašyzm. Ja ŭvohule słaba viedaju jaje tvorčaść. Mianie bolš cikavić tvorčaść inšych paetaŭ, našych».
Łarysa Hienijuš była sakratarkaj Rady BNR. Jaje muž Janka Hienijuš atrymaŭ vyšejšuju miedyčnuju adukacyju ŭ davajennaj Čechasłavaččynie, pa tahačasnaj «prahramie Kalinoŭskaha» dla zachodnich biełarusaŭ, jakuju padtrymlivali českija ŭłady. Urešcie Hienijušy zastalisia ŭ Prazie, dzie Janka pracavaŭ jak vienierołah.U 1948 hodzie kamunistyčnyja ŭłady akupavanaj savietami Čechasłavaččyny vydali jaje SSSR.
Hienijuš prajšła praz dopyty Canavam i savieckija kancłahiery. Da śmierci jana nie pryniała hramadzianstva SSSR.
Hienijuš viadomaja jak vydatnaja piśmieńnica. Niekatoryja jaje vieršy stali pieśniami. Jaje miemuary «Spoviedź» pabačyli śviet tolki paśla śmierci, u čas pierabudovy. Jany stali bestseleram kanca 80-ch.
9 žniŭnia 2010 hoda Hienijuš spoŭniłasia b 100 hadoŭ. U suviazi z hetaj dataj šerah nacyjanalnych arhanizacyj abviaścili ŭvieś 2010 hod hodam Hienijuš.
Savieckija i łukašenkaŭskija ŭłady dahetul nie reabitavali Hienijuš.
